چگونه می توان کاری کرد که برای نماز صبح به موقع بیدار شد؟

و الذین هم علی صلواتهم یحافظون اولئک هم الوارثون (1) و کسانی که بر نمازهایشان مواظبت می کنند . آنان همان وارثانند . امام علی ( علیه السلام ) می فرمایند : هیچ کاری نزد خدای ( عزو جل ) محبوبتر از نماز نیست . پس مبادا چیزی از امور دنیا شما را از اوقات نماز باز دارد ؛ زیرا خدای ( عز و جل ) مردمانی را نکوهیده و فرموده است : الذین هم عن صلاتهم ساهون همانان که از نمازشان غافلند , یعنی از اوقات نماز غافلند و به آن اهمیتی نمی دهند . (2)
خواندن نماز صبح در اول وقت , شاید از نمازهای دیگر مشکل تر باشد ؛ چرا که کندن از رختخواب گرم و لذت خواب در ابتدای راه سخت است ولی نماز گزار می تواند با کمی تمرین و ممارست از منافع سحر و صبح بهره مند گردد و از فیض نماز اول وقت ( بالاخص نماز صبح ) بی نصیب نماند . پیامبر خدا ( صلی الله علیه و آله ) فرمودند : هیچ بنده ای نیست که به اوقات نماز و مواضع خورشید اهتمام ورزد , مگر اینکه آسودگی در هنگام مردن و از بین رفتن غم و اندوه ها و نجات از آتش را برایش ضمانت کنم . (3) امام صادق ( علیه السلام ) فرمودند : فضیلت اول وقت بر آخر آن برای مؤمن , از دارایی و فرزندش بهتر است .
در اهمیت صبح همان بس که خدای عز و جل به آن قسم خورده است : و الصبح اذا اسفر (4) و سوگند به صبح چون آشکار شود و الصبح اذا تنفس (5) و سوگند به صبح چون بدمد . لذا می توان با برنامه ریزی صحیح و معتدل از این لحظه ی ملکوتی بهره برد و محروم نشد و آن را مقدمه ای برای سحر خیزی قرار داد . علامه حسن زاده ی آملی ( حفظه الله تعالی ) می فرمایند : کسی که سحر ندارد از خود خبر ندارد !
رعایت نکاتی که ذکر می شود , می تواند شما را در بیدار شدن به موقع برای نماز صبح یاری کند .
1 – حداقل 2 ساعت قبل از خواب شام خود را میل کنید .
هر چه معده در هنگام خواب شب سبک باشد ( نه گرسنه ) به هنگام صبح می توانید بهتر از خواب برخیزید

لذا فاصله ی 2 ساعت بین خوردن شام و خواب , فاصله ی مناسبی است . البته بهتر است غذایی که میل می کنید نیز غذایی سبک و کم حجم باشد . لذا بطور جد از پرخوری در شب بپرهیزید .
2 – بدن انسان به خصوص در شب به خواب کافی نیاز دارد و اگر این نیاز برطرف نشود , در کار روزانه و .... ایجاد خلل می کند .

شب نشینیها و خوابیدن پس از 12 شب , در بیدار نشدن برای نماز و یا کسالت در آن بسیار مؤثر است . معمولا ً کسانی که تا دیر وقت بیدارند نمی توانند نماز اول وقت صبح را بجا آورند . اگر هم بیدار شوند , طبیعی است که نمازی با کسالت و خواب آلودگی بخوانند .

حلبی : از حضرت ( علیه السلام ) درباره ی آیه ی یا ایها الذین امنوا لا تقربوا الصلاة و انتم سکاری حتی تعلموا ما تقولون ای کسانی که ایمان آورده اید در حال مستی به نماز نزدیک نشوید , تا بدانید چه می گویید پرسیدم , فرموده : شما را از خواب آلودگی و چرتی است که نمی گذارد بدانید در رکوع و سجود و تکبیرتان چه می گویید .

بر خلاف تصور بسیاری از مردم , مقصود از مستی در این آیه , مستی شراب نیست , مؤمن مسکر نمی نوشد و مست نمی کند . (6) بنابر این دیر خوابیدن در شب و عدم برنامه ریزی در رفع نیاز طبیعی انسان به خواب شب , وی را از درک لذتهای معنوی در سحر و نماز , محروم میکند .
3 – رعایت آداب خواب , از جمله : وضو گرفتن , خواندن سوره های توحید و معوذتین , ذکر صلوات و تسبیحات اربعه و تسبیح حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) , آیة الکرسی , بخصوص خواندن آیه ی آخر سوره ی کهف و نیز توسل به امام زمان برای محروم نماندن از فیض نماز اول وقت و ... از جمله اموری است که خواب مؤمن را همراه با هدف و انگیزه می کند و این توجه و هدفمندی در بیداری صبح تأثیرگذار خواهد بود . البته اگر بجا آوردن همه ی آداب خواب برایتان سخت است , به هر میزان که مقدورتان می باشد انجام دهید .
4 – سعی کنید از ساعت , برای بیدار شدن استفاده کنید . اگر زنگ ساعت شما را بیدار نمی کند بهتر است تا مدتی که خود عادت به بیدار شدن کنید , به یکی از نزدیکان سفارش کنید که شما را در ساعت مقرر بیدار کند .
5 – مطالعه احادیث وارده در خصوص سحر و نماز اول وقت و عظمت آن , انگیزه ی شما را در توجه بیشتر به نماز اول وقت , قوی تر خواهد کرد .
دوست عزیز
بدان که انجام هر کاری در ابتدا ممکن است کمی سخت باشد ولی با تمرین و ممارست و استقامت و پایداری در عمل , آسان خواهد شد .
امیدوارم موفق باشید .
(1) سوره ی مؤمنون / 9 و 10
(2) میزان الحکمه / ج 7 / ص 3129
(3) میزان الحکمه / ج 7 / ص 3129
(4) سوره ی مدثر / 34
(5) سوره تکویر / 18
(6) میزان الحکمه / ج 7 / ص 3129