گوش دادن به ترانه و ... که حلاله یا مشکوکه بهتره یا گوش ندادن؟

طرح این سوال نشانگر روحیه ایمانی شما است. اگر کسی مومن است و می خواهد در راه خدا و کمال و سعادت حرکت کند، در برخورد با امور طبیعی و لذت های دنیوی، مانند موسیقی، باید حساب کند و ببیند اینگونه لذت ها مانع حرکت او هست یا نه و یا چه مقدار مانع است و چه مقدار مانع نیست، چون به طور کلی لذت های دنیوی اگر به صورت حساب نشده و افراطی مورد استفاده قرار بگیرد، در تقابل با لذت های معنوی قرار دارد و باعث عادت و تغییر مزاج انسان مومن می شود و لذا او بعد از مدتی احساس خواهد کرد که دیگر از عبادت و اعمال معنوی لذت نمی برد. آنگاه موضوع مانعیت اینگونه لذت ها و جنبه حرام بودن آنها برای او که قبلا حال بهتری داشت، آشکار و ملموس می شود.

گوش کردن به ترانه از چند حالت خارج نیست:

1- ترانه و موسیقی اگر به لحاظ محتوای شعری و ریتم و آهنگ هر دو حرام باشد که قطعا مانع است و باعث گمراهی مومن و گرایش او به سمت دنیا خواهد شد.

2- اگر ریتم و محتوا هر دو حلال باشد، در این صورت نیز باید به صورت حساب شده و به مقدار نیاز مصرف شود، زیرا در صورت افراط باز همان اثر تغییر مزاج معنوی به مادی را خواهد داشت.

3- در صورتی که ریتم حلال، ولی محتوا گمراه کننده است، یا بالعکس، باز هم حکم حرام را پیدا می کند چون در هر صورت مضر خواهد بود.

4- در مورد هر چیز مشکوک، قانون احتیاط است، بنابراین در مورد موسیقی مشکوک هم همین قانون وجود دارد. موسیقی مشکوک حرام نیست، ولی باید در مصرف آن احتیاط کرد و مواظب انحراف نفس بود.

توضیح بیشتر:

دیدگاه رهبری درباره موسیقی که در جمع دانشجویان ایراد شده است:

 در مورد موسیقى دو حرف وجود دارد: یکى این که ببینیم اساساً مشخصه‏هاى موسیقى حلال و حرام چیست؛ و دیگر این که بیاییم: در مصداق، مرزهایى را مشخص کنیم تا به‏قول شما، جوانان بدانند که این یکى حرام و این یکى حلال است. البته این دومى کارآسانى نیست؛ کار دشوارى است. که انسان از این اجراهاى موسیقى‏هاى گوناگون - موسیقى خارجى، موسیقى ایرانى هم با انواع و اقسامش؛ با کلام، بى‏کلام - بخواهد یکى‏یکى اینها را مشخص کند؛ اما مشخصه‏هاى کلى‏یى دارد که آن‏را مى‏شود گفت. البته من هم در جاهایى به بعضى از اشخاصى که دست‏اندرکار بودند، آنچه را که مى‏توانستم و مى‏دانستم، گفته‏ام؛ حالا هم مختصرى براى شما عرض مى‏کنم.

    ببینید، موسیقى اگر انسان را به بیکارگى و ابتذال و بى‏حالى و واخوردگى از واقعیتهاى زندگى و امثال اینها بکشاند، این موسیقى، موسیقى حلال نیست؛ موسیقى حرام است. موسیقى اگر چنانچه انسان را از معنویت، از خدا و از ذکر غافل کند، این موسیقى حرام است. موسیقى اگر انسان را به گناه و شهوترانى تشویق کند، این موسیقى حرام است؛ از نظر اسلام این است. موسیقى اگر این خصوصیات مضر و موجب حرمت را نداشته باشد، البته آن‏وقت حرام نیست. اینهایى را که من گفتم، بعضى از آنها در موسیقى بى‏کلام و در سازهاست؛ بعضى هم حتى در کلمات است. یعنى ممکن است فرضاً یک موسیقى ساده‏ى بى‏ضررى را اجرا کنند، لیکن شعرى که در این موسیقى خوانده مى‏شود، شعر گمراه کننده‏یى باشد؛ شعر تشویق کننده‏ى به بى‏بندوبارى، به ولنگارى، به شهوترانى، به غفلت و این‏طور چیزها باشد؛ آن وقت حرام مى‏شود. بنابراین، آن چیزى که شاخص حرمت و حلیت در موسیقى است و نظر شریف امام هم در اواخر حیات مبارکشان - که آن نظریه را در باب موسیقى دادند - به همین مطلب بود، این است. موسیقى لهوى داریم ممکن است موسیقى - به اصطلاح فقهى‏اش - موسیقى لهوى باشد. «لهو» یعنى غفلت، یعنى دور شدن از ذکر خدا، دور شدن از معنویت؛ دور شدن از واقعیتهاى زندگى؛ دور شدن از کار و تلاش و فرو غلتیدن در ابتذال و بى‏بندوبارى. این موسیقى مى‏شود حرام. اگر این با کیفیت اجرا حاصل بشود، اگر با کلام حاصل بشود؛ فرقى نمى‏کند.

    شما مى‏گویید زبان بین‏المللى. آن موسیقى‏یى که به‏قول خود شما مرزها را درنوردیده و در جاهایى پخش شده، آیا این لزوماً موسیقى خوبى است؟ صرف این که یک موسیقى از مرز فلان کشور خارج شد و توانست به مثلاً کشورهاى مختلف برود و یک عده طرفدار پیدا کند، مگر دلیل خوب بودن موسیقى است؟ نه، به هیچ وجه. ممکن است یک موسیقى‏یى باشد که به شهوترانى و تحرکات و نشاطهاى شهوى جوانى تحریک مى‏کند؛ طبیعى است که یک مشت جوانى که غفلت زده هستند، از این موسیقى خوششان مى‏آید. هر جایى که در دنیا دستشان به این نوار بیفتد، از آن نوار استفاده مى‏کنند. این دلیل خوب بودن موسیقى نیست.

    من نمى‏توانم بطور مطلق بگویم که موسیقى اصیل ایرانى، موسیقى حلال است؛ نه، این طور نیست. بعضى خیال مى‏کنند که مرز موسیقى حلال و حرام، موسیقى سنتى ایرانى و موسیقى غیرسنتى است؛ نه، این‏طورى نیست. آن موسیقى‏یى که منادیان دین و شرع همیشه در دوره‏هاى گذشته با آن مقابله مى‏کردند و مى‏گفتند حرام است، همان موسیقى سنتى ایرانى خودمان است که به شکل حرامى در دربارهاى سلاطین، در نزد افراد بى‏بندوبار، در نزد افرادى که به شهوات تمایل داشتند و خوض در شهوات مى‏کردند، اجرا مى‏شده؛ این همان موسیقى حرام است. بنابراین، مرز موسیقى حرام و حلال، عبارت از ایرانى بودن، سنتى بودن، قدیمى بودن، کلاسیک بودن، غربى بودن یا شرقى بودن نیست؛ «مرز» آن چیزى است که من عرض کردم. این ملاک را مى‏شود به‏دست شما بدهیم، اما این‏که آیا این نوار جزو کدامهاست، این را من نمى‏توانم مشخص کنم.

    البته الان دستگاههایى هستند که دارند ممیزى مى‏کنند؛ اما من خیلى هم اطمینان ندارم که این ممیزیها صددرصد درست باشد. گاهى مى‏آیند به ما مى‏گویند که یک نوار بسیار بد یا مبتذلى را دارند به‏صورت مجاز پخش مى‏کنند؛ گاهى هم ممکن است عکس این اتفاق بیفتد. من الان نمى‏دانم واقعاً این ممیزیها چقدر از روى واقع‏بینى و ضابطه‏مندى انجام مى‏گیرد؛ اما آن چیزى که من مى‏توانم به شما - به‏عنوان یک جوان خوب و به عنوان کسى که مثل فرزندان خودم هستید - به‏عنوان نصیحت و نظر خودم بگویم، این‏است که عرض کردم.

    به نظرم مى‏رسد که موسیقى مى‏تواند گمراه کننده باشد، مى‏تواند انسان را به شهوات دچار کند، مى‏تواند انسان را غرق در ابتذال و فساد و پستى بکند؛ مى‏تواند هم این نباشد و مى‏تواند عکس این باشد؛ مرز حلال و حرام این‏جاست. من امیدوارم که شما جوانان با این زاد و تقوا بتوانید وارد میدان بشوید و تولیدهایى داشته باشید که به معناى حقیقى کلمه هم خصوصیات موسیقى خوب و بلیغ را داشته باشد و به معناى حقیقى تأثیرگذار مثبت باشد و حقیقتاً جوانان و روحها را، به صفا و به معنویت و به حقیقت رهنمون کند.