از شما می خواهم در مورد ریای خفی و اخفی و جلی و اجلی و خلاصه در مورد ریا، اطلاعاتی کامل بدهید و لطف کنید به هر مورد که اشاره می کنید به حرام بودن یا نبودن آن اشاره کنید؟

از نظر علمای اخلاق، ریا، یعنی طلب منزلت و مقام در دل‏هاى مردم به وسیله عبادات و طاعات خداوند متعال. این‏گونه ریا حرام است و سبب باطل شدن عبادت مى‏شود.
شخص ریاکار در بین مردم نشان مى‏دهد که مخلص و مطیع واقعى خداوند است. در صورتى که در حقیقت چنین نیست.
باید توجه داشت که اولاً، تحقق ریا مشروط به قصد ریا است یعنى اگر قصد و نیت بر ریا نباشد، گناه نیز محسوب نمى‏شود اگر چه مردم عبادت انسان را ببینند و احیانا تعریف هم بکنند. ثانیا، ریا وابسته به داشتن غرض از اغراض دنیوى نظیر کسب محبوبیت، ثروت و جاه و مقام مى‏باشد.
ریشه‏هاى این رذیله اخلاقى عمدتا به بینش و معرفت و شناخت فرد باز مى‏گردد. پس در مبارزه با این مفسده و گناه بزرگ مى‏بایست در ابعاد معرفتى کار شود.
1- ریشه ریا گاهى دوستى جاه و مقام، شهرت‏طلبى و کسب آوازه نزد مردم است که باید با این عوامل مبارزه کرد.
2- باید ضرر ریا را شناخت که چگونه قلب را تیره کرده و توفیق اصلاح نفس را مى‏گیرد و اعمال نیک انسان را نابود ساخته و تبدیل به آتش دوزخ مى‏نماید.
عقل مهمترین وسیله و ابزار شناسایى را در اختیار انسان قرار مى‏دهد. عقل ایجاب مى‏کند که آدمى به چیزى که سودى در بر دارد رغبت نشان داده و از چیزى که ضرر و زیان دارد بپرهیزد. در واقع عقل به دنبال لذت پایدار و سود بى‏منتهی است.
اما در خصوص اقسام ریا خدمت شما دوست گرامی عرض می نمائیم که علمای اخلاق از جهات مختلفی ریا را مورد تقسیم بندی قرار داده اند. یکی از تقسیم بندی هایی که برای « ریا » انجام داده اند و شما به آن اشاره نموده اید تقسیم بندی ریا به حسب ظهور و خفاء می باشد که در اینجا به توضیح آن می پردازیم .
ریا به حسب ظهور و خفا به چهار قسم تقسیم مى‏شود.
1 - ریاى جلىّ (آشکار).
2 - ریاى خفىّ (پنهان).
3 - ریاى اجلى (آشکارتر).
4 - ریاى اخفى (پنهان‏تر).
ریاى اجلى آن است که صاحبش را به عمل وا مى‏دارد به طورى که علت انجام عمل است.
2 - ریاى جلىّ که از اجلى پنهانتر است، آن است که صاحبش را به عمل وادار نمى‏کند ولى انجام عمل را برایش آسانتر مى‏کند مثلا کسى که اهل نماز شب است ولى بیدار شدن براى او مشکل است در صورتى که گرفتار این مرتبه ریا باشد هنگامى که مهمان دارد براى بیدار شدن آمادگى بیشترى پیدا مى‏کند.
3 - ریاى خفىّ که مرتبه بعد از ریاى جلىّ است آن است که عمل خود را با اظهار شمایل به دیگران ارائه دهد مثل اظهار لاغرى و رنگ زردى، آهسته صحبت کردن، خشکى دهان، آثار اشک در صورت و غالب شدن چرت که همگى بر شب زنده دارى دلالت مى‏کنند.
4 - ریاى اخفى که پنهان‏ترین نوع ریاى است آن است که صاحبش عمل خود را پنهان مى‏کند و نمى‏خواهد که دیگران از آن اطلاع پیدا کنند و از ظهور عملش خوشحال نمى‏شود ولى از دیگران انتظار سلام و احترام دارد و دوست دارد او را بستایند و در رفع حوائج او کوشا باشند و چون وارد مجلسى مى‏شود براى او جا باز کنند و اگر کسى در این امور کوتاهى کند ناراحت مى‏شود.
و تمام این انتظارات را به خاطر عباداتش دارد به طورى که اگر آن عبادات را انجام نمى‏داد این توقعات را نداشت.
( برای مطالعه بیشتر به کتاب «الأخلاق» - آیت الله مرحوم سید عبد الله شبر قدس‏سره – ترجمه : حجة الإسلام و المسلمین آقاى شیخ محمدرضا جباران چاپ : مؤسسه‏ى انتشارات هجرت‏ - نوبت چاپ : چهارم‏ - سال انتشار : 1378 شمسى.ص : 265 تا صفحه 272 مراجعه نمائید ) (1)
--------
پی نوشت :
1- در خصوص ریا در کتب اخلاق بطور تفصیل توضیح داده شده که می توانید به آنها مراجعه نمائید
برخی از این کتاب ها از قرار ذیل می باشد :
- اخلاق اسلامی, ترجمه جامع السعادات ملا مهدی نراقی
- معراج السعاده، ملا احمد نراقی
- نقطه های آغاز در اخلاق عملی آیت الله مهدوی کنی
- خودشناسی برای خودسازی، مصباح یزدی
- جهاد با نفس، ج 3، حسین مظاهرى