لطفا تمام همچو مسائل را که خیر دربرگیرنده کدام موضوعات و شر دربرگیرنده کدام موضوعات و صفات میباشد به شکل مفصل بیان نموده ممنون سازید؟

اگر بخواهیم بر اساس آنچه که شما مد نظر دارید معیار و میزانی در خیر و شرّ ارائه نمائیم باید بگوییم هـرچه مایـه تکامل بشـر و سـوق او بـه طـرف الله شود خیـر است. در مقابل هرچـه مـوجب انحطاط و دوری انـسان از خـدا شود ، شـرّ اسـت. (1)
بنابراین تمامی واجبات و مستحبات الهی و همچنین فضائل اخلاقی در زمره امور خیر قرار می گیرند و هر آنچه که ضد آنها بوده و در مقابلشان قرار گیرد ، اعم از محرمات الهی و رذائل اخلاقی ، امور شر به حساب می آیند . (2)
مجموعه ای از مصادیق خیر و شر که می توان به آنها اشاره نمود به شرح ذیل می باشد : (3)
الف : مصادیق خیر:
1- روزه خیر است . (بقره : 184)
2- امّت اسلام خیر است .(سوره آل عمران آیه 110)
3- تقوی خیر است .(سوره اعراف آیه 26)
4- توبه خیر است .(سوره توبه آیه 3)
5- سود رساندن به مردم خیر است .(غرر الحکم)
6- اهل بیت (ع) ریشه و اساس خیر اند .(زیارت جامعه)
7- حسن ظن به خدا و امیدوار بودن به او (ارشاد القلوب-ترجمه رضایى ج‏1 ص264 )
8- اخلاق نیک و پسندیده داشتن (ارشاد القلوب-ترجمه رضایى ج‏1 ص264 )
9- متعرض نشدن به مردم (ارشاد القلوب-ترجمه رضایى ج‏1 ص264 )
10- علم (نهج البلاغة-ترجمه شهیدى ص 375 )
11- حلم و بردباری (نهج البلاغة-ترجمه شهیدى ص 375 )
12- جلب رضایت الهی (ایمان و کفر-ترجمه الإیمان و الکفر بحار الانوار ج‏2 ص 175)
13- تندرستی (بحارالأنوار ج 5 ص213)
14- بی نیازی از دیگران (بحارالأنوار ج 5 ص213)
15- حکمت (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 105)
16- شجاعت (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 105)
17- عفّت (خویشتن‏دارى) است، (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 105)
18- عدالت (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 105)
19- رجاء (امید) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 114 )
20-بلند همّتى (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 114 )
21- غیرت و حمیّت است. (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 114 )
22-حلم. (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
23- عفو و گذشت. (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
24- رفق (مدارا). (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
25- «نصیحت» است یعنى خیر خواهى (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
26- شکسته نفسى و خود کوچک‏بینى. (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
27- تواضع یعنى براى خود برترى و مزیّتى بر غیر ندیدن. (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
28- انصاف (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
29- رحمت (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
30- «زهد» (بى‏میلى به دنیا و مال) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
31- قناعت (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
32- «استغناء» (بى‏نیازى خواستن) از مردم (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
33- سخا (بذل و بخشش) است که همه انفاق‏ها تحت این عنوان مندرج است(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
34- امانت داری (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
35- به قدر ضرورت سخن گفتن (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
36- خیرخواهى (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
37- بزرگ شمردن و خوددارى از آزار و اذیّت دیگران است(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
38- برطرف کردن ترس و اندوه از مسلمانان، (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
39- برآوردن نیاز مسلمانان (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
40- الفت گرفتن و دیدار کردن برادران دینی(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
41- صله رحم (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
42- نیکى کردن به پدر و مادر (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
43- پرده‏پوشى عیب دیگران (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
44- رازداری (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
45- اصلاح میان مردم (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
46- مزاح (لطیفه‏گوئى و شوخ طبعى) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
47- ستودن مردم و جلوگیرى از نکوهش و بدگویى دیگران (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
48- راستگویى (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
49- اخلاص است(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
50- یکسان بودن در پنهان و آشکار ( نداشتن نفاق و دو رویی ) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
51- کوتاهى آرزو (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
52- ورع (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
53- حیاء (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
54- توبه است (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
55- وفاء است (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
56- انس به خدا (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
57- رضا (خشنودى) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
58- توکّل (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 118 )
59- طاعت و عبادت خداوند است. و تحت این عنوان «عبادات مقرّر در شرع» از قبیل طهارت، نماز، ذکر و تلاوت قرآن و زکاة و خمس و روزه و حجّ و زیارتها و ... می باشد (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 118 )
60- شکر نعمت (سپاسگزارى) است،(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 118 )
61- صبر (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 118 )

* مصادیق شرّ :
1- سوء ظن به خدا
2- کفر و شرک به خدا شر است (البینة : 6)
3- بخل ورزیدن (آل‏عمران : 180)
4- انفاق نکردن (آل‏عمران : 180)
5- سوء ظن
6- اکرام شدن به خاطر ترس (الکافی، ج‏2، ص: 327)
7- عدم تعقّل ، شرّ است
8- عدم ترس از خدا ، شرّ است.
9- جلب خشنودی مردم در مقابل جلب رضایت الهی (ایمان و کفر-ترجمه الإیمان و الکفر بحار الانوار ج‏2 ص 175)
10- بیماری (بحارالأنوار ج 5 ص213)
11- تنگدستی(بحارالأنوار ج 5 ص213)
12- خود را برتر دانستن ( تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 308)
13- بدخواه مردم بودن (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 461)
14- گمراه و مایه گمراهی بودن (نهج البلاغة-ترجمه دشتى، ص: 311)
15- مایه ترس و آزار مردم شدن (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 105)
16- آرزوهای دراز و کردار بد (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 312)
17- آخرت خود را برای دنیای دیگران فروختن (من لا یحضره الفقیه، ج‏4، ص: 353)
18- از مردم ترسیدن و از خدا نترسیدن (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 480)
19- عیب خود ندیدن (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 421)
20-دو رو بودن (بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج‏72، ص: 204)
21- زود به خشم آمدن (نهج الفصاحة مجموعه کلمات قصار حضرت رسول ص، ص: 243)
22-پاداش خوبی را به بدی دادن ( تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 480)
23- ستم کردن به مردم. (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 455)
24- دغلی و خیانت به مردم. (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص: 360)
25- عالمی است که از علم خود سودی نبرد. .( بحار الأنوارج‏74، ص: 78)
26- گستاخی (الکافی، ج‏2، ص: 293)
27- بدزبانی (الکافی، ج‏2، ص: 293)
28- تهمت زدن (الکافی، ج‏2، ص: 293)
29- عدم تامین نیازهای خانواده (الکافی، ج‏2، ص: 293)
30- لجاجت وبحث و جدل زیاد، مجمع شرور است. (میزان الحکمه با ترجمه فارسی، ج 6، ص 2698، ح9242.)
31- خشم، کلید همه بدی ها است. (میزان الحکمه با ترجمه فارسی، ج 6، ح 9236.)
32- دروغ ( میزان الحکمه با ترجمه فارسی، ج 6، ح 937.)
33- شراب.( میزان الحکمه با ترجمه فارسی، ج 6، ح 937.)
34- هم نشینی با فرو مایگان.( میزان الحکمه با ترجمه فارسی، ج 6، ص 2700، ح 9255.)
35- جهل، (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 105)
36- ترس (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 105)
37- شره (آزمندى) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 105)
38- جور و ستم (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 105)
39- بلاهت (کودنى). (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 110 )
40- خمود (افسردگى و بى‏ حالی). (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 111)
41- انظلام (ستم کشیدن). (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 111)
42- یأس و ناامیدى است. (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 114 )
43- «دون همّتى» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 114 )
44- «عدم غیرت و حمیّت» است یعنى کوتاهى و اهمال در حفظ آنچه باید حفظ کرد، (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 114 )
45- «عجله» (شتابزدگى) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 114 )
46- مباهات و فخر فروشى (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
47- «بغى» یعنى تجاوز و ستم است (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
48- «کبر» یعنى خود را از دیگران بزرگتر شمردن است(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
49- «عجب» یعنى خود بزرگ بینى (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
50- «عنف» (درشتى و سختگیرى) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
51- «کینه‏توزى» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
52- «تعسّف» (بدون تدبیر و رویّه کار کردن) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 115 )
53- «انواع فسق و فجور» از قبیل زنا و لواط و شرابخورى و اشتغال به لهو و لعب و مانند آن است (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
54- «حسد» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
55- «اهانت و تحقیر و ایذاء» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
56- «بیهوده‏گوئى و زیاده‏گوئى» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
57- «عصبیّت» است یعنى حمایت از خود و منسوبان خود به ناروا و برخلاف حق. (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
58- «کتمان حق» (پنهان داشتن حق) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
59- «دنیا دوستى» و «مال دوستى» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
60- «قساوت» (سنگدلى) است و آن متأثّر نشدن از مشاهده درد و رنجهاى همنوعان است. (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
61- «حرص» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
62- «طمع» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
63- «بخل» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
64- «طلب حرام» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 116 )
65- «ترساندن و اندوهگین کردن مسلمان»(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
66- «ترک کمک به مسلمین» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
67- «دورى و کناره‏گیرى از برادران دینی»(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
68- «قطع رحم» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
69- «عاقّ والدین شدن» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
70- «عیب جوئى»(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
71- «فاش کردن راز» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
72- «فسادانگیزى بین مردم» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
73- «شاد شدن به غم مسلمین»(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
74- «ستیزه و جدال و خصومت» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
75- «استهزاء و مسخره کردن» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
76- «غیبت» (بدگویى) مردم (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
77- «دروغگوئى» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
78- «حبّ جاه و شهرت» و ضد آن حبّ گمنامى است(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
79- «دوست داشتن مدح و ستایش دیگران و بدحال شدن از ذمّ و نکوهش آنان» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
80- «ریا» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
81- «نفاق» (دورویى) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
82- «غرور» (فریفتگى) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
83- «درازى آرزو» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
84- «بى‏حیائى»(علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
85- «اصرار بر گناه» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
86- «غفلت» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
87- «جفا» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
88- «ضعف وثوق و اعتماد به خدا» (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
89- «دورى» از خدا (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
90- «سخط» (ناخشنودى خدا) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 117 )
91- «کفران نعمت الهی » (ناسپاسى) (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 118 )
92- «جزع و بى‏تابى در برابر مشکلات » (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 118 )
93- «فسق» و آن خروج از طاعت و عبادت خداوند است (علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 118 )
---------------
پی نوشت :
1- خوب است بدانید خیر و شر علاوه بر معنایی که در علم اخلاق به کار گرفته شده ، در علم فلسفه و کلام نیز دارای بار معنایی خاص خود می باشد که در این علوم نیز به طور مفصل به آن پرداخته اند .
2- برای شناخت بیشتر مصادیق خیر و شر مراجعه کنید به
- رساله عملیه مرجع تقلید خود
- کتاب واجبات و محرمات در شرع اسلام / آیت الله مشکینی / دفتر نشر الهادی / 1378
- کتاب گناهان کبیره شهید دستغیب
- کتاب های اخلاقی همچون علم اخلاق اسلامی تالیف سید جلال الدین مجتبوى‏ و معراج السعاده مرحوم نراقی
3- بدلیل طولانی شدن پاسخ از ذکر متن آیات و روایت خودداری نموده و تنها به ذکر آدرس اکتفا نموده ایم که در صورت علاقه به آنها مراجعه نمائید .