می خواستم بدونم در نماز باید به چه چیزهایی فکر کرد؟ چگونه به اسرار نماز و حقیقت نماز می توان پی برد؟

در خصوص بخش اول سوالتان باید گفت که فکر و اندیشه انسان در نماز باید بیشتر متمرکز بر دو چیز باشد :
الف – افعال نماز
افعال نماز اعم از قیام ، قعود و سجود هر یک نوعی از خضوع و خشوع در برابر خالق هستی می باشد ، لذا انسان باید در نماز متوجه باشد که هر یک از افعال را برای چه کسی و به چه منظور انجام می دهد و چنان این اعمال را انجام دهد انگار که خداوند متعال را در مقابل خود می بیند.
رسول خدا - صلی الله علیه وآله – فرموده اند :«اعبد الله کانک تراه فان کنت لاتراه فانه یراک» ؛ « عبادت کن خداوند تعالی را، چنانچه گویا او را می بینی ، و اگر تو او را نمی بینی او تو را می بیند.» (نهج الفصاحه ، ص 65.سرالصلوة ، ص 26.مکارم الاخلاق ، ص ‍ ‍ 459)
ب – اذکار و محتوای نماز
نماز گفتگوی میان خالق و مخلوق است لذا از دیگر اموری که در نماز باید به فکر آن باشیم این است که بدانیم در نماز با خداوند خود چه می گوییم ؛ از همین رو در نماز باید در معانی آنچه می گوییم تدبر نموده و با توجه خداوند متعال را به « الرحمن الرحیم » ، « مالک یوم الدین » وصف نمائیم و با تمام وجود بگوئیم « ایاک نعبد و ایاک نستعین » .
امام صادق - علیه السلام – در ارزش و جایگاه این امر فرموده اند :
« من صلی رکعتین یعلم ما یقول فیهما انصرف و لیس بینه و بین الله ذنب » ؛ « کسی که آگاهانه و با توجه به مفاهیم ، دو رکعت نماز بخواند، در حالی نمازش را به پایان می برد که میان او و خدایش هیچ گناهی نمانده است .» (میزان الحکمه ، ج 5، ص 391.وسائل الشیعه ، ج 4، ص 687)
اما در خصوص اینکه مطرح نموده اید چگونه به اسرار نماز و حقیقت نماز می توان پی برد؟ گفتنی است که برای درک اسرار نماز باید دوگونه تلاش نمود .
الف – تلاش علمی
اسرار نماز ، در آیات مربوط به آن ، روایات ، و ادعیه قبل و بعد نماز به تفصیل ذکر شده است لذا اگر کسی می خواهد به اسرار نماز پی ببرد در قدم اول باید نسبت به مطالعه آنها تلاش نموده و دریچه ای از علم و معرفت را بسوی خود باز نماید . (1)
ب – تلاش عملی
اساس راز نماز در شهود عینى نماز گزار نهفته است و اوج راز نماز در شهود خداوند نهفته است :«و اعبد ربک حتى یأتیک الیقین.» ؛ « و پروردگارت را عبادت کن تا یقین تو فرا رسد! » (الحجر : 99). (سرالصلاة ج : 1 ص : 10)
به همین دلیل درک اسرار و حقیقت نماز ، منحصر در مطالعه آیات و روایات نماز نیست ، بلکه برای پی بردن به حقیقت آن در عمل نیز باید تلاش نموده و با حضور قلب هر چه بیشتر در نماز ، به تدریج خود را به درک مراتب بالای اسرار نماز رساند .
-------------
1- در خصوص اسرار نماز کتاب های متعددی به نگارش در آمده که برخی از آنها به شرح ذیل می باشد .
- اسرار الصلاه امام خمینی (ره )
- از ژرفای نماز ، مولف : مقام معظم رهبری ،
- پرتوی از اسرار نماز، مؤلف : محسن قرائتی ، ناشر : ستاد اقامه نماز
- راز و رمز نیایش ، مؤلف : اسد الله اسدی گرمارودی ، ناشر : سبحان
- تفسیر نماز، مؤلف : محسن قرائتی ، ناشر : ستاد اقامه نماز