ویژگی کسانی که باید با آنها حب و بغض داشته باشیم را معرفی بفرمایید و در صورت نیاز منابع بیشتر معرفی کنید؟

خداوند در قرآن کریم در وصف پیامبر (صلی الله علیه و اله) و یارانش فرموده است: «محمد رسول الله والذین معه اشدّاء علی الکفار رحماء بینهم؛ (سورة فتح آیه آخر) محمد فرستاده خدا و کسانی که با اویند، بر کافران سخت‌گیر و با خودهایشان مهربانند».
این آیه یک قائده ی کلی را به دست ما می دهد که باید با مؤمنین مهربان بود و محبت داشت و با کفار، نامهربان و سخت گیر. البته منظور از کفار در اینجا، کسانی هستند که از سر عناد و لجاجت و دشمنی، با اسلام و مسلمین در ستیزند و دیگران را بر علیه مسلمانان می شورانند.
خداوند در آیه ای دیگر می فرماید: «لا تجد قوماً یؤمنون بالله والیوم الاخر یوادون من حاد الله و رسوله و لو کانوا اباءهم او ابناءهم او اخوانهم او عشیرتهم اولئک کتب فی قلوبهم الایمان؛ نمی یابی مردمی را که به خدا و روز قیامت ایمان آورده باشند، ولی با کسانی که با خدا و پیامبرش مخالفت می ورزند دوستی کنند هر چند آن مخالفان، پدر یا فرزندان یا برادران و یا قبیله ی آن ها باشند. خدا بر دلهای چنین کسانی ایمان رقم زده است» (سوره مجادله، 22)
در این آیه نیز به وضوح آمده است که مؤمن حق دوستی با دشمنان خدا و پیامبرش را ندارد، حتی اگر آنها بستگان او باشند!
- دوست داشتن گنهکار، ممنوع
زیرا دل انسان تنها به دوستی، اکتفا نمی کند، بلکه رابطه و هم نشینی را نیز بدنبال می آورد.
گناه، یعنی خروج از بندگی خدا. گناه، یعنی خروج از نور به سمت تاریکی، خروج از خوبی به زشتی، خروج از دامان پر لطف پروردگار و فرود در مکر شیطان، گناه، یعنی خروج از ولایت الهی و ورود در ولایت و سرپرستی شیطان.
علاقه و محبت کسی که تاریکی او را فرا گرفته و به تاریکی ره می برد، ما را نیز تاریک خواهد کرد. حضرت علی -علیه السلام- می فرماید:
«لا تصحب الشریر فان طبعک یسرق من طبعه شرا و أنت لا تعلم؛ با مردم شریر و فاسد رفاقت نکن که طبیعت خود به طور ناخودآگاه بدی را از آنها می دزدد و تو بی خبری». این تأثیر پذیری مانند، ویروس سرماخوردگی است، که به طور ناخواسته با کسی که در نشست و برخاست هستیم به ما سرایت می کند. از این رو است که بزرگان دین ما را از طرح دوستی با گناه کاران منع می کنند، آنجا که امام صادق از امیرمؤمنان -علیه السلام- روایت می کند:
«برای مرد مسلمان شایسته نیست که با گناهکاران طرح رفاقت و دوستی بریزد، زیرا شخص گناهکار عمل [زشت] خود را برای او می آراید [و زیبا جلوه می دهد] و دوست دارد او را نیز همانند خود سازد و نه بر کار دنیا و نه بر کار آخرت او را کمک دهد و رفتن و آمدنش نزد آن شخص گناهکار برای او ننگ و رسوایی است».
- حب و بغض الهی
انسان مؤمن، هر کسی را که خالقش دوست داشته باشد، دوست دارد و هرکسی را که او دشمن دارد، دوست نمی دارد؛ بنابراین اگر بدانیم خداوند چه کسانی را دوست و چه کسانی را دشمن می دارد، تکلیف ما نیز در حب و بغض ها روشن می شود.

کسانی که خداوند دوستشان دارد: «ان الله یحب المحسنین»، «ان الله یحب التوابین و یحب المتطهرین»، «فان الله یحب المتقین»، «والله یحب الصابرین»، «ان الله یحب المتوکلین»، «ان الله یحب المقسطین»، «ان الله یح الذین یقاتلون فی سبیله» و... (بقره،195- ال عمران،76،146،159- مائده،42- صف،4)
در روایات بسیاری نیز، کسانی که مورد محبت خداوند هستند را بیان می دارد که بطور خلاصه به این افراد اشاره می کنیم:
- مسلمانان مستمند؛ پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) می فرمایند: «خدایم مرا به دوست داشتن مسلمانان مستمند فرمان داده است.» (میزان الحکمة، ج 2، ح 3063)
- کسی که مؤمن تهیدست را از ناداری نجات دهد و در امور مادی و زندگیش به او یاری رساند ... و ناراحتی آن ها را بر طرف سازد. (همان، ح 3113)
- کسی که به حال بندگان خدا سودمندتر و در ادای حق خدا کوشاتر باشد. (ح، 3114)
- کسانی که بخاطر خدا یکدیگر را دوست دارند، دلبسته ی مساجدند و سحرگاهان لب به استغفار گشایند. (ح 3115)
- کسانی که در گفتارشان راستگو، مواظب نماز و واجبات، و امانت پرداز باشند. (ح، 3116)
- آن کس که چون خدا محبوبش را از او بگیرد، با او آشتی باشد. (ح 3117)
- کسی که بیشتر به یاد خداوند و از دیگران پرهیزکارتر است. (ح 3118)
- هر کس که با مردم مهربان تر، و در برآوردن نیازها یشان کوشاتر باشد. (ح 3122)
- آن کس که در راه خدا خویشتن را به رنج و کوشش افکند، خیرخواه و دلسوز امت پیامبر او باشد، در عیبهای خود بیندیشد، بینش و خرد خود را به کار گیرد و کار کند. (ح 3123) و موارد دیگری که جهت رعایت اختصار از ذکر آن ها اجتناب می کنیم.

کسانی که خداوند دوستشان ندارد: «ان الله لا یحب المعتدین»، «والله لا یحب کل کفار اثیم»، «والله لا یحب الظالمین»، «ان الله لا یحب من کان مختالاً فخورا»، «ان الله لا یحب من کان خوانا اثیما»، «والله لا یحب المفسدین»، «انه لا یحب المسرفین»، «ان الله لا یحب الخائنین»، «ان الله لا یحب کل خوان کفور»، «ان الله لا یحب المستکبرین»، «ان الله لا یحب الفرحین»، «انه لا یحب الکافرین» (بقره 190- آل عمران، 57- نساء، 36- مائده، 64- انعام، 141- انفال، 58- حج، 38- نحل، 23- قصص، 76- روم، 45)
افراد مبغوض و منفور نزد خداوند، در روایات:
- پیرمرد زناکار، توانگر ستمکار، بخشنده ی منت گذار، گردنکش گستاخ دروغگو، وقیح گستاخ در گناهان، بخیل و گدای سمج، دشنام گوی زشت گفتار، پیرمرد نادان، توانگر ستمکار، عالم به دنیا و جاهل به آخرت، غیبت کننده، شکمباره و شهوتران، نادان، سخن چین و جدا کنندگان دوستان، عیب جوی پاکان، بخیل و بدخو، پرخواب و بیکار و...(جلد 2 میزان الحکمة، صفحه های 515- 519)
ذکر دو نکته:
1- باید از فعل بد دیگران متنفر بود، نه از خود آنها! زیرا ممکن است با نفرت از شخص، به انسان حس برتری و تکبر دست دهد که مایه سقوط انسان می گردد.
2- تنفر از افعال زشتی که نام بردیم، مانع دعا و امر به معروف و نهی از منکر نمی گردد.