لطفا اعمالی را که باعث نزدیکی انسان به خدا می شود نام ببرید! انجام واجبات انسان را بیشتر به خدا نزدیک می کند یا مستحبات؟
در خصوص بخش اول سوالتان باید بگوئیم : آنچه که در مرحله اول موجب نزدیکی انسان به خدا می شود داشتن اعتقادات و باورهای صحیح دینی می باشد یعنی باور قلبی صحیح به اصول دین (توحید، عدل، معاد، نوبت و امامت) (1) در مرحله بعد ، عمل نمودن به دستورات دینی اعم از واجبات و مستحبات و همچنین ترک محرمات و مکروهات است که انسان را به خداوند متعال نزدیک می نماید .
از آنجا که تعداد واجبات ( 2) و مستحبات و گناهان به اندازه ای نیست که در این نوشتار بگنجد ، از شما دعوت می نمائیم برای آشنایی با این موارد به کتاب های ذیل مراجعه نمائید : 

1- کتاب واجبات و محرمات در شرع اسلام / آیت الله مشکینی / دفتر نشر الهادی / 1378
2- کتاب گناهان کبیره شهید دستغیب
3- سنن النبی علامه طباطبائی
4- اخلاق اسلامی, ترجمه جامع السعادات ملا مهدی نراقی
5- معراج السعاده، ملا احمد نراقی
6- نقطه های آغاز در اخلاق عملی آیت الله مهدوی کنی
اما در خصوص اینکه واجبات انسان را بیشتر به خدا نزدیک می نماید یا مستحبات ؛ خوب است بدانید در روایات اهل بیت علیهم السلام نکات جالبی در این زمینه ذکر شده است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می نمائیم .
اول : توصیه به انجام واجبات و مستحبات
در روایتی که از امام صادق علیه السلام نقل گردیده ایشان به انجام خالصانه واجبات و مستحبات توصیه و آن دو را به عنوان اصل و پایه مطرح نموده اند ؛ ایشان چنین بیان داشته اند که : « واجبات و مستحبات را از روى اخلاص به جاى آور و به آن مداومت داشته باش که آنها اصل و پایه هستند، هر کس آن دو را به انجام رسانید و حق آنها را اداء کرد به همه چیز رسیده است، زیرا بهترین عبادات و نزدیک‏ترین آنها آن است که انسانى را آرامش دهد و از آفات نگهدارد.
عبادات و طاعات اگر چه کم باشد ولى با ادامه آن آدمى را حفظ مى‏کند و آرامش به او مى‏دهد، اگر واجب و سنت را نیکو بجاى آوردى به انسانیت خود عمل کرده‏اى، هر گاه خواستى در روى بساط مالک خود قرار بگیرى با فقر و مذلت در آنجا حضور پیدا کن، و خداوند را بزرگ بشمار و از او بترس. » (بحار الأنوار ، ج‏68 ، 216 )
دوم : توصیه به ترک مستحبات به هنگام آسیب رساندن به واجبات
از نکات دیگری که در روایات معصومین علیهم السلام در خصوص واجبات و مستحبات به چشم می خورد این است که اگر انجام مستحبات موجب آسیب رساندن به واجبات می گردد باید مستحبات را کنار گذاشت .
علی علیه السلام در این باره فرموده اند : « إِذَا أَضَرَّتِ النَّوَافِلُ بِالْفَرَائِضِ فَارْفُضُوهَا » ؛ « هر گاه مستحبات به واجبات زیان رسانید مستحبات را ترک کنید» (بحار الأنوار ، ج‏68 ، 218 )
و یا اینکه در روایت دیگری فرموده اند : « لا قربة بالنّوافل إذا أضرّت بالفرائض.» ؛ « هر گاه مستحبّات به واجبات زیان برساند تقرّبى در آن نیست.» (نهج البلاغة (فیض)/ 1095 (الصالح)/ 475 الوسائل 3/ 208)
سوم : برتری انجام واجبات نسبت به انجام مستحبات
نکته دیگری که در روایات در خصوص واجبات و مستحبات وجود دارد این است که انجام و اجبات و ترک محرمات به تنهایی می تواند انسان را به کمال برساند و نسبت به انجام مستحباتی که همراه با بی موالاتی و ارتکاب گناه باشد برتری دارد .
پیامبر خدا ( صل الله علیه و آله ) در توصیه هایی به حضرت علی علیه السلام فرموده اند : « اى على! هر گاه دیدى مردم به مستحبّات اشتغال دارند تو به کامل ساختن واجبات بپرداز، و هر گاه دیدى مردم به کار دنیا مشغولند تو به کار آخرت مشغول شو، و هر گاه دیدى مردم به عیبهاى دیگران پرداخته‏اند تو به عیبهاى خود بپرداز، و هر گاه دیدى مردم به آراستن دنیا اشتغال دارند تو به آراستن آخرت مشغول شو، و هر گاه دیدى مردم به عمل فراوان مشغولند تو به عمل خالص بپرداز، و هر گاه دیدى مردم به خلق (خدا) توسّل مى‏جویند تو به خالق توسّل بجوى. » (الحکم الزاهرة با ترجمه انصارى ،ج 748 ، ص 240)
در روایت دیگری از رسول خدا ( صل الله علیه و آله ) می خوانیم : « أَعْبَدُ النَّاسِ مَنْ أَقَامَ الْفَرَائِضَ وَ أَشَدُّ النَّاسِ اجْتِهَاداً مَنْ تَرَکَ الذُّنُوبَ » ؛ « رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود عابدترین مردم کسى است که واجبات را بپا دارد و انجام دهد و کوشاترین و پر زحمت‏ترین مردم کسى است که گناهان را ترک کند.» (بحار الأنوار ، ج‏68 ، ص206 )
با توجه به نکات موجود در روایات می توان این نتیجه را گرفت که هرچند انجام مستحبات دارای جایگاه رفیعی در کمال انسان می باشد ، اما جایگاه واجبات در نزدیک نموده انسان به خدا مهمتر از مستحبات می باشد .
در واقع انجام مستحبات برای عمق بخشیدن به واجبات و تعالی بیشتر انسان می باشد لذا ترک واجبات عقوبت الهی را به دنبال داشته و در صورتی که انجام مستحبات موجب ضربه زدن به واجبات گردد باید آن را رها نمود و همینطور عمل به مستحبات اگر همراه با بی مولاتی در ترک محرمات باشد فایده خود را از دست داده و دیگر انسان را به خداوند متعال نزدیک نمی نماید .
شاید از همین رو مهمترین توصیه بسیاری از علمای اخلاق جهت نزدیک شدن به خدا و رسیدن به مراتب بالای معنوی انجام واجبات و ترک محرمات می باشد .
--------
پی نوشت :
1- در خصوص اصول عقاید می توانید که کتاب آموزش عقاید استاد مصباح یزدى که با روشى صحیح و قلمى روان به توضیح آنها پرداخته است مراجعه نمائید . ( آموزش عقاید، دوره کامل سه جلدى، آیت الله مصباح یزدى، شرکت چاپ و نشر بین الملل، چاپ سوم، 1379 تهران)
2- هر چند تعداد واجبات دینی زیاد می باشد اما مهمترین واجبات دینی همان هایی است که به عنوان فروع دین مطرح می گردد یعنی : نماز، روزه، حج، جهاد، خمس، زکات، امر به معروف و نهى از منکر، تولى و تبرى.