چه کار کنم محبت من به دیگران خدایی و آخرتی بشود؟ چه کار کنم به دیگران محبت کنم و قلبشان را به دست بیارم؟
محبّت در راه خدا و برای خدا، پاکترین و پر ارزشترین محبّتها است. و رسیدن به این درجه محبت از توفیقات بندگان خداجو می باشد. زیرا اینان به دنبال آن هستند که تمام جنبه ها و جلوه های زندگیشان رنگ و بوی الهی بگیرد. امام صادق علیه السّلام درکلامی نورانی می فرمایند: به راستی که از محکمترین رشته و ریسمان های ایمان اینست که محبت تو، بغض تو، عطا و بخشش و منع تو در راه خدا باشد پس اضافه کردند: دوست دشمن خدا، دشمن خداست.
این مسأله آنقدر اهمیت دارد که حتی ریشه ایمان را نیز، در حبّ و بغض دانسته اند. امام صادق علیه السّلام فرموده اند: آیا ایمان جز حبّ و بغض است؟ پس این آیه را تلاوت فرمودند که (حبّب الیکم الایمان)(حجرات 7)یعنی(ایمان را برای شما دوست داشتنی قرار داد)
پاره ای از روایات در بیان فضیلت کسانی که یکدیگر را در راه خداوند دوست می دارند وارد شده است که آنها در سایه عرش الهی جای دارند و تمام ملائک مقرّب و اولیاء الهی به مکان و منزلت اینان غبطه می خورند و آنها بدون حساب به سوی بهشت می روند و در قیامت به ایشان جیران الله یعنی همسایگان خدا گفته می شود1.

پرواضح است که ریشه و محور محبّت در این گونه از دوستی ها، خداوند متعال و علاقه به مخلوقات و منسوبات اوست. گذشت و ایثارها، بخشش ها و تمام روابط بین این دوستان به واسطه محبت به خدای متعال می باشد. هم چنین آثار این دوستی بسیار متفاوت با دوستی های غیر الهی است. یکی از این آثار همان نکته ای است که شما در سؤالتان به آن اشاره کرده اید که همان بدست آوردن قلوب دیگران است. البته دوستان الهی برای توجّه و جلب قلوب دیگران به دوستی نمی پردازند ولی از آثار این نوع دوستی که جلب قلوب دیگران است نیز بهره مند می باشند.
امّا درباره چگونگی محبّت به دیگران لازم است به این نکته مهم توجه نمائید که اساساً در امور و کارهایی که انگیزه و هدف الهی است، باید از مسیری گذر نمود که مورد تأئید و تکمیل کننده آن هدف باشد. بنابراین لازم است شکل محبّت ما نیز برگرفته از راهنمایی های خداوند متعال و اولیای او باشد و الّا اگر بخواهیم از مسیر دیگری به سوی این هدف حرکت نمائیم، قطعاً به آن مطلوب نخواهیم رسید.
در روایات و سنّت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت علیهم السّلام توضیحات مفصّلی در این باره آمده است که به پاره ای از آنها اشاره می نمائیم. 2
1ـ محبّت زبانی: لازم است به کسانی که دوستشان داریم، بگوئیم که به شما علاقه داریم.
2ـ محبت رفتاری: محبّت رفتاری نشانه صداقت محبّت گفتاری است که جلوه هایی دارد؛
الف ـ هدیه؛ امام صادق علیه السّلام فرمودند: به یکدیگر هدیه دهید و از این راه به هم محبّت کنید که هدیه، کینه ها را از بین می برد.
ب ـ خوش رویی و خوش اخلاقی؛ امام باقر علیه السّلام فرمودند:انجام کار نیک و خوش رویی مایه جلب محبّت است.
ج ـ خوب صدا زدن: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: سه چیز محبت انسان به برادر مسلمان خود را صفا داده و یک رنگ می کند؛ اوّل؛ هرگاه او را می بیند با گشاده رویی برخورد کند. دوّم؛ وقتی برادرش خواست نزد او بیاید برای او جا باز کند. سوّم؛ با اسمی که بیش از همه دوست دارد او را صدا بزند.
د ـ مصافحه؛ رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: وقتی مسلمانان به هم می رسند و به یکدیگر دست می دهند، خداوند گناهانشان را می ریزد همان گونه که برگ از درخت می ریزد.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: به هم دست دهید که دست دادن کینه ها را از بین می برد.
هـ ـ سخاوت؛ امام رضا علیه السلام فرمودند: انسان با سخاوت به خدا، بهشت و مردم نزدیک است و بخیل از خدا، بهشت و مردم دور می باشد.
و ـ تواضع؛ امام علی علیه السّلام فرمودند: ثمره تواضع، محبت است.
ز ـ صداقت؛ وقتی انسان کسی را دوست دارد به او دروغ نمی گوید. امام علی علیه السّلام فرمودند: انسان صادق با صداقتش سه چیز را به دست می آورد؛ حسن اعتماد، محبت، ابهّت.
ح ـ حسن ظنّ؛ امام علی علیه السّلام فرمودند: کسی که به مردم حسن ظنّ دارد از آنان محبّت دریافت خواهد کرد.
ط ـ انصاف؛ امام علی علیه السّلام فرمودند: انصاف موجب تداوم محبت است.
ک ـ احترام؛قطعاً اینگونه است که احترام به دنبالش احترام می آید.
3ـ محبّت کتبی؛ امام علی علیه السّلام فرمودند: نامه، گویاترین سخنگوی تو است.
نامه، دارای خصوصیات منحصر به فردی است مانند گویایی و ماندگاری زیرا بارها می توان آن را خواند و دیگر اینکه می توان آن را در خلوت خواند که موقعیت بسیار خوبی است. بنابراین اثر و ماندگاری بیشتری دارد.
-------------------
1 ـ سفینه البحار، ج 2 ،ص 11 و 12.
2 ـ با اقتباس از نشریه نامه جامعه