روش مطالعه در خود:
درباره شناخت انسان فعالیت های فراوانی انجام شده، ولی هنوز جای کارهای تحقیقاتی و پژوهشی فراوانی وجود دارد. مهم آن است که این راه بسته نیست و هر کسی می تواند با مطالعه و دقت و تفکر به ساختار و ارزش های وجودی خود تا حدود زیادی واقف شود.

در این زمینه به دو نوع مطالعه نیاز است :
الف ) مطالعه علمی : درباره خودشناسی نوعی و به تعبیر دیگر ((انسان شناسی )) (اومانولوژی ) است. در این زمینه علومی مانند فلسفه و عرفان با طرح مباحث مربوط به ساختار وجودی انسان، قوای درونی و طرح بحث ولایت و انسان کامل کوشیده اند تا حدودی این موجود پیچیده، یعنی انسان را تعریف و توضیح بدهند. بهترین سخن در این رابطه را در قرآن مجید و سپس در کلمات و احادیث پیشوایان مکتب و همچنین کتاب هایی که در زمینه معرفت نفس، انسان شناسی و فلسفه و عرفان نگارش شده است می توان یافت.

برای مطالعه کتاب های زیر مفیدند:
1- مقالات، استاد شجاعى (به خصوص جلد سوم)
2- صد کلمه در معرفت نفس، استاد حسن‏زاده آملى
3- انسان در عرف عرفان، استاد حسن‏زاده آملى
4- دروس معرفت نفس، استاد حسن‏زاده آملى

ب) مطالعه عینی : یعنی تفکر و تامل در وجود خویشتن , شناخت محاسن و معایب و محاسبه نفس خویش . یقینا هر چه آدمی بیشتر در خود فرو رود و به اخلاق و کردار خود بیندیشد و رفتار و صفات خویش را رصد کند, بیشتر خود را خواهد شناخت . در این رابطه انسان چون طبیبی حاذق باید بیماری های نفس خویش را دریابد و با مهارت و جدیت به درمان آن بپردازد. این گونه خودشناسی اساسی ترین رکن خودسازی و عروج به مقامات بلند معنوی است ; زیرا کسی که فاقد آن باشد عمری را در غفلت و بی خبری سپری خواهد کرد و چه بسا عمری با ملکات رذیله زندگی کند وبه سرای آخرت بشتابد بدون آن که ره توشه ای به همراه داشته باشد. در این رابطه مطالعه قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) و کتاب های اخلاقی و تربیتی و روانشناسی تا حدود زیادی می تواند راهنمای انسان باشد.
شما باید ابتدا با فضایل و رزایل نفسانی و رفتاری انسان از نظر اخلاق و تربیت آشنا شوید و بعد چگونگی وجود آنها را در خویش و در روابط اجتماعی با دیگران بررسی نمایید تا بتوانید پی ببرید که چگونه شخصیتی دارید. نرم خو هستید یا خشن. با گذشت هستید یا کم ظرفیت. ترسو هستید یا شجاع، خوش اخلاق هستید با بد اخلاق، راستگو هستید یا دروغگو و مانند آن.

برای آگاهی بیشتر در این زمینه ر . ک : 1- انسان و ایمان شهید مطهری 2- انسان در قرآن شهید مطهری 3- خودشناسی برای خودسازی محمد تقی مصباح یزدی 4- جامع السعادات مولی مهدی نراقی 5- محاسبه النفس سید بن طاووس  6- چهل حدیث امام خمینی رض .