ما برای چی نماز میخونیم؟

 الف. خداوند متعال ، دارای کامل ترین وجود است و هیچگونه نقص و کاستی در ذاتش راه ندارد. اگر تمامی موجودات و بندگان ، خدا را عبادت کنند هیچ سودی برای خداوند ندارد و اگر هیچکدام از مخلوقات خداوند را عبادت نکنند ، ضرری برای خداوند ندارد . به عبارتی دیگر عبادت بندگان ( که نماز بالاترین عبادت است ) نه چیزی را به ذات کبریایی خداوند اضافه می کند و نه چیزی از آن کم می کند. تمام سود نماز خواند و ضرر ترک نماز شامل حال بندگان است.

ب. بعد از این که فردی با اعتقاد و دلایل راسخ وارد دین اسلام شد باید به تمامی دستوراتی که در اسلام وارد شده است عمل کند . یکی از دستورات اسلام که در روایات به عنوان ستون دین اسلام معرفی شده است ، خواندن نماز است .

پس نماز می خوانیم ( نماز را نیز با این ترکیب خاص می خوانیم ) چون خداوند علیم و حکیم اینگونه امر فرموده است. چه علت وجوب آن را بتوانیم بفهمیم و چه نتوانیم بفهمیم.

ج. در قرآن و روایات برای نماز تأثیرات بسیار زیادی در زندگی دنیوی و اخروی بندگان را ذکر کرده اند . دانستن این آثار باعث می شود که شوق ما نسب به خواندن نماز بیشتر شود.

1. .... أَقِمِ الصلَوةَ إِنَّ الصلَوةَ تَنهَى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنکَرِ وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ ... (عنکبوت/45)

.... نماز را بر پا دار که نماز (انسان را) از زشتیها و منکرات باز مى دارد و قطعا یاد خدا بالاتر است .....

در آیه فوق به یکی از بزرگترین فلسفه های نماز خواندن اشاره شده است.

نماز از آنجا که انسان را به یاد نیرومندترین عامل بازدارنده یعنى اعتقاد به مبدء و معاد مى اندازد داراى اثر بازدارندگى از فحشاء و منکر است .(تفسیر نمونه،ج 16 ،ص 285-286.)

2. روح و اساس و هدف و پایه و مقدمه و نتیجه و بالاخره فلسفه نماز همان یاد خدا است, همان « ذکر الله » است که در آیه‌ 45 سوره عنکبوت به عنوان برترین نتیجه بیان شده است..... أَقِمِ الصلَوةَ إِنَّ الصلَوةَ تَنهَى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنکَرِ وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ ... (عنکبوت/45)

البته ذکری که مقدمه ی فکر, و فکری که انگیزه عمل بوده باشد.

3. نماز وسیله ی شستشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا که خواه ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می کند, لذا در حدیثی می خوانیم: پیامبر از یاران خود سؤال کرد: « اگر بر در خانه یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پپنج بار خود را در آن شستشو دهد, آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می ماند؟».در پاسخ عرض کردند: نه, فرمود: « نماز درست همانند این آب جاری است, هر زمان که انسان نمازی می خواند گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است از میان می رود»(1)

4.نماز سدی در برابر گناهان آینده است, چرا که روح ایمان را در انسان تقویت می کند, و نهال تقوی را در دل پرورش می دهد, و می دانیم « ایمان » و « تقوی » نیرومند ترین سد دربرابر گناهان است, و این همان چیزی است که در آیه ی 45 سوره عنکبوت به عنوان نهی از فحشاء و منکر بیان شده است , و همان است که در احادیث متعددی می خوانیم : افراد گناهکاری بودند که شرح حال آنها را برای پیشوایان اسلام بیان کردند فرمودند: غم مخورید, نماز آنها را اصلاح می کند و کرد.

5. نماز, غفلت زدا است, بزرگترین مصیبت برای رهروان راه حق آن است که هدف آفرینش خود را فراموش کنند و غرق در زندگی مادی و لذائذ زود گذر گردند, اما نماز به حکم این که در فواصل مختلف, و در هر شبانه روز پنج بار انجام می شود, مرتباً به انسان اخطار می کند, هشدار می دهد, هدف آفرینش او را خاطر نشان می سازد, موقعیت او را در جهان به او گوشزد می کند و این نعمت بزرگی است که انسان وسیله ای در اختیار داشته باشد که در هر شبانه روز چند مرتبه قویا به او بیدار باش گوید.

6.نماز خود بینی و کبر را درهم می شکند, چرا که انسان در هر شبانه روز هفده رکعت و در هر رکعت دو بار پیشانی بر خاک در برابر خدا می گذارد, خود را ذره ی کوچکی در برابر عظمت او می بیند, بلکه صفری در برابر بی نهایت.

پرده های غرور و خود خواهی را کنار می زند, تکبر و برتری جوئی را در هم می کوبد.

به همین دلیل علی ـ علیه السّلام ـ در آن حدیث معروفی که فلسفه های عبادات اسلامی در آن منعکس شده است بعد از ایمان, نخستین عبادت را که نماز است با همین هدف تبیین میکند می فرماید: خداوند ایمان را برای پاکسازی انسانها از شرک واجب کرده است و نماز را برای پاکسازی از کبر» (2)

7. نمازوسیله پرورش فضائل اخلاق و تکامل معنوی انسان است, چرا که انسان را از جهان محدود ماده و چهار دیوار عالم طبیعت بیرون می برد, به ملکوت آسمانها دعوت می کند, و با فرشتگان هم صا و همراز می سازد, خود را بدون نیاز به هیچ واسطه در برابر خدا می بیند و با او به گفتگو بر می خیزد.

تکرار این عمل در شبانه روز آن هم با تکیه روی صفات خدا, رحمانیت و رحیمیت و عظمت او مخصوصاً با کمک گرفتن از سوره های مختلف قرآن بعد از حمد که بهترین دعوت کننده به سوی نیکیها و پاکیها است اثر قابل ملاحظه ای در پرورش فضائل اخلاقی در وجود انسان دارد.

لذا در حدیثی از امیر مؤمنان علی ـ علیه السّلام ـ می خوانیم که در فلسفه نماز فرمود:« نماز وسیله ی تقرب هر پرهیزکاری به خدا است. »(3)

8. نماز به سایر اعمال انسان ارزش و روح می دهد ـ چرا که نماز روح اخلاص را زنده می کند, زیرا نماز مجموعه ای است از نیت خالص و گفتار پاک و اعمال خالصانه, تکرار این مجموع در شبانه روز بذر سایر اعمال نیک را در جان انسان می پاشد و روح اخلاص را تقویت می کند.

لذا در حدیثی معروفی می خوانیم که امیر مؤمنان علی ـ علیه السّلام ـ در وصایای خود بعد ازآن که فرق مبارکش با شمشیر ابن ملجم جنایتکار شکافته شد فرمود: « خدا را خدا درباره نماز , چرا که ستون دین شما است».(4)

می دانیم هنگامی که عمود هیمه در هم بشکند یا سقوط کند هر قدر طنابها و میخهای اطراف محکم باشد اثریندارد, همچنین هنگامی که ارتباط بندگان با خدا از طریق نماز از میان برود اعمال دیگر اثر خود را از دست خواهد داد. در حدیثی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ می خوانیم: « نخستین چیزی که در قیامت از بندگان حساب می شود نماز است اگر مقبول افتاد سائر اعمالشان قبول می شود, و اگر مردود شد سائر اعمال نیز مردود می شود»!

شاید دلیل این سخن آن باشد که نماز رمز ارتباط خلق و خالق است, اگر به طور صحیح انجام گردد قصد قربت و اخلاص که وسیله قبولی سائر اعمال است در او زنده می شود, و گرنه بقیه اعمال او مشوب و آلوده می گردد و از درجه اعتبار ساقط می شود.

9. نماز قطع نظر از محتوای خودش با توجه به شرائط صحت دعوت به پاکسازی زندگی می کند, چرا که می دانیم مکان نماز گزار, لباس نمازگزار, فرشی که بر آن نماز می خواند, آبی که با آن وضو می گیرد و غسل می کند, محلی که در آن غسل و وضو انجام می شود باید از هر گونه غصب و تجاوز به حقوق دیگران پاک باشد کسی که آلوده به تجاوز و ظلم, ربا, غصب, کم فروشی, رشوه خواری و کسی اموال حرام باشد چگوه می تواند مقدمات نماز را فراهم سازد؟ بنابر این تکرار نماز در پنج نوبت در شبانه روز خود دعوتی است به رعایت حقوق دیگران.

10. نماز علاوه بر شرائط قبول یا به تعبیر دیگر صحت شرائط کمال دارد که رعایت آنها نیز یک عامل مؤثر دیگر برای ترک بسیاری از گناهان است.

در کتب فقهی و منابع حدیث, امور زیادی به عنوان موانع قبول نماز ذکر شده است از جمله مسأله شرب خمر است که در روایات آمده است: « نماز شرابخوار تا چهل روز مقبول نخواهد شد مگر این که توبه کند.»(5)

و در روایات متعددی می خوانیم: از جمله کسانی که در نماز آنها قبول نخواهد شد پیشوای ستمگر است»(6)

و در بعضی از روایات دیگر تصریح شده است که نماز کسی که زکات نمی پردازد قبول نخواهد شد, و همچنین روایات دیگری که می گوید: خوردن غذای حرام یا عجب و خود بینی از موانع قبول نماز است, پیدا است که فراهم کردن این شرایط قبولی تا چه حد سازنده است؟

11. نمازروح انضباط را در انسان تقویت می کند, چرا که دقیقاً باید در اوقات معینی انجام گیرد که تأخیر و تقدیم آن هر دو موجب بطلان نماز است, همچنین آداب و احکام دیگر در مورد نیت و قیام و قعود و رکوع و سجود و مانند آن که رعایت آنها, پذیرش انضباط را در برنامه های زندگی کاملاً آسان می سازد.

همه اینها فوائدی است که در نماز, قطع نظر از مسأله جماعت وجود دارد و اگر ویژگی جماعت را بر آن بیفزائیم ـ که روح نماز همان جماعت است ـ برکات بی شمار دیگری دارد که این جا جای شرح آن نیست.گفتار خود را در زمینه فلسفه و اسرار نماز با حدیث جامعی که از امام علی بن موسی الرضا ـ علیه السّلام ـ نقل شده پایان می دهیم:

امام در پاسخ نامه ای که از فلسفه نماز در آن سؤال شده بود چنین فرمود:

علت تشریع نماز این است که توجه و اقرار به ربوبیت پروردگار است, و مبارزه با شرک و بت پرستی, و قیام در پیشگاه پروردگار در نهایت خضوع و نهایت تواضع, و اعتراف به گناهان و تقاضای بخشش از معاصی گذشته, و نهادن پیشانی بر زمین همه روز برای تعظیم پروردگار.

و نیز هدف این است که انسان همواره هشیار و متذکر باشد, گرد و غبار فراموشکاری بر دل او ننشیند, مست و مغرور نشود, خاشع و خاضع باشد, طالب و علاقمند افزونی در مواهب دین و دنیا گردد.

علاوه بر این که مداومت ذکرخداوند در شب و روز که در پرتو نماز حاصل می گردد, سبب می شود که انسان مولا و مدبر و خالق خود را فراموش نکند, روح سرکشی و طغیانگری بر او غلبه ننماید.

و همین توجه به خداوند و قیام در برابر او, انسان را از معاصی باز می دارد. و از انواع فساد جلوگیری می کند.(7)

منبع : تفسیر نمونه ،ج 16 ، 289- 294.

-----------------------------------

1. وسائل الشیعه جلد 3, ص 7, ( باب 2 از ابواب اعداد الفرائض حدیث 3).

2. نهج البلاغه, کلمات قصار 252.

3. نهج البلاغه, کلمات قصار, جمله 136.

4. نهج البلاغه, نامه ها ( وصیت ) 47.

5. بحار ،ج 84 ،ص 317 و 320.

6. بحار, ج84, ص 318.

7. وسائل الشیعه, ج3, ص 4.

نمی توانم نمازم را در اول وقت ادا کنم، لطفا به من راهکاری نشان دهید؟ متأسفانه برای بیدار شدن در نماز صبح خیلی مشکل دارم، راهنمایی فرمائید؟! حتی گاهی اوقات که آیه انتهایی سوره کهف را می خوانم هم قادر به بیدار شدن نیستم؟

 مقدمه: همیشه خودشناسی قبل از خودسازی است، بنابراین ابتدا لازم است به یک مطلب خودشناسانه درباره مراتب حرکت نفس توجه نمایید. انسان ابتدا در مرحله نفس اماره قرار دارد. در این مرحله نفس به بدی و افراط و تفریط فرمان می دهد و هوای نفس در آن حکم می راند. مرحله بعدی نفس لوامه است. در این مرحله انسان آگاه و بیدار شده و وجدان اخلاقی اش او را نسبت به بدی ها ملامت می کند و انگیزه خودسازی دارد. کمال انسان در مرتبه بعدی یعنی نفس مطمئنه است. انسان اگر در اعتقاد و اخلاق و رفتار خود به اطمینان برسد, از گردنه های خودسازی عبور کرده و خدای متعال به او نفس راضیه و مرضیه می دهد و او را در بندگان خود داخل و بهشت را نصیب او خواهد کرد. پس مهم این است که انسان به نفس مطمئنه برسد و بقیه مراتب حکم نتیجه و پاداش را دارد که خدای متعال به او می دهد. شما اکنون در مرحله نفس لوامه هستید و می خواهید با خودسازی به یک شخصیت و زندگی مطمئن برسید. در مراتب نفس و موضوعات خودشناسی بسیار مطالعه و تفکر نمایید. این مطالعات می تواند انگیزه ای بسیار قوی در شما برای اهمیت دادن به اموری که برای خودسازی لازم است, ایجاد کند. نماز از مهمترین اعمال خودسازانه است که انسان مومن باید در انجام درست آن به اطمینان برسد.

ادامه مطلب...

آیا (بی نمازی) منو رهسپار عذاب خواهد کرد؟
دوست عزیز بی نمازی ، کوتاهی در مهم‏ترین دستور الهى و انجام ندادن بزرگ‏ترین وظیفه و برنامه زندگى است. ترک نماز، ناشکرى، ناسپاسى و کفران نعمت‏هاى الهى و برداشتن عمود و ستون دین است؛ زیرا نماز پایه و ستون اصلی دین است.
درحالى‏که عبادت است که انسان را به هدف آفرینش رهنمون مى‏شود, بی نمازی، باعث مى‏شود که آفرینش و زندگى انسان، بیهوده و لغو جلوه کند؛ ترک نماز و نیایش، موجب ترک لذت بخش‏ترین حالات انسان است.
خوب است بدانید بی نمازی آثار و نتایج شوم فراوان مادی و معنوی را به دنبال دارد؛ که در پاسخ به این سوال به گوشه هایی از این آثار شوم می پردازیم :

ادامه مطلب...

من تمام رفتارهای انسانی رو سعی می کنم رعایت کنم اما نماز نه، کردارم قبوله؟
از دیدگاه دینی و با نگاه آخرتی معیار قبولی تمامی اعمال انسان مومن نماز است. نماز اولین سوالی است که از انسان در آخرت می پرسند که اگر پذیرفته شود سایر اعمال انسان هم امکان پذیرش دارد و اگر رد شود سایر اعمال انسان رد می شود.  ان الصلاه عمود الدین ان قبلت قبل ما سواها و ان ردت رد ما سواها » نماز ستون دین است و اگر پذیرفته شود, سایر اعمال پذیرفته می شود و اگر رد شود نیز سایر اعمال در خواهد شد. در کتاب وسائل ، ج 3 ، ص 22 ، ح 1 آمده است. ضمنا روایات دیگری در این باب هست که ذکر می شود:
الف : عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ الصَّلَاةُ عَمُودُ الدِّینِ مَثَلُهَا کَمَثَلِ عَمُودِ الْفُسْطَاطِ إِذَا ثَبَتَ الْعَمُودُ ثَبَتَ الْأَوْتَادُ وَ الْأَطْنَابُ وَ إِذَا مَالَ الْعَمُودُ وَ انْکَسَرَ لَمْ یَثْبُتْ وَتِدٌ وَ لَا طُنُبٌ {وسائل‏الشیعة ج : 4 ص : 27}.

ادامه مطلب...

کسی که نماز می خواند و شراب می خورد و ... نزد خدا و در آخرت مقام بالاتری دارد یا کسی که دکتر هست و خدمت می کند یا کسی که نماز نمی خواند ولی چشم چران نیست و ...؟ آیا انسان بی نماز حتی اگر در دنیا آدم خوبی باشد باز هم در آتش جهنم می سوزد؟
دوست عزیز پاسخ سوال شما رادر چند بخش خدمتان ارائه می نمائیم :
بخش اول : تفاوت نماز خوان گناه کار و بی نماز بی گناه:
تصور اینکه کسی بی نماز باشد و گناه نکند محال است , چرا که کمترین گناهی که چنین فردی در هر روز انجام می دهد ترک نماز است و همانگونه که می دانیم ترک نماز از گناهان کبیره می باشد .
با این حال می توان بر اساس آنچه که از روایات به دست می آید چند تفاوت عمده بین کسی که نماز می خواند - هر چند گناه کار باشد - با کسی که نماز نمی خواند و در ظاهر گناه نمی کند مطرح نمود .اول – امید به نجات و عاقبت بخیری فرد نماز خوان نسبت به فرد بی نماز بسیار بیشتر است همانگونه که پیامبر خدا ( صل الله علیه و آله ) نسبت به جوان نماز خوانی که مرتکب گناه نیز می شد فرمود : یک روز نمازش او را از گناه باز می دارد و چیزی هم نگذشت که آن جوان توبه کرد .( بحارالأنوار ج : 79 ص : 198)
دوم - نماز موجب می شود تا گناهان ریخته شده و از بین برود . از سلمان فارسی رحمه الله نقل شده است که می گوید : « با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در سایه ی درختی بودیم ، یک شاخه از آن گرفته و آن را تکان داد پس یک برگی از آن افتاد . فرمود : « نمی پرسید که چرا چنین کردم ؟ » عرض کردیم به ما خبر دهید ای رسول خدا ! فرمود: « به تحقیق شخص مسلمان هرگاه به نماز قیام می کند گناهانش می ریزد همان طور که برگ های این درخت می ریزد » (بحارالأنوار ج : 79 ص : 208) . لذا کسی که نماز می خواند نسبت به کسی که نماز نمی خواند ، بیشتر در معرض غفران و رحمت الهی قرار دارد .
سوم – بر اساس احادیث نقل شده ملاک قبولی اعمال خوب انسان ، قبولی نماز است یعنی اگر نماز انسان مورد قبول خداوند قرار گرفت سایر اعمال خوب انسان نیز مورد قبول واقع می شود و الا دیگر اعمال نیک انسان ارزشی نخواهد داشت . ( 1) برهمین اساس هیچیک از اعمال خوب فرد بی نماز مورد قبول درگاه الهی قرار نمی گیرد چون اصلا نمازی نخوانده تا قبول یا رد شود ، ولی اگر فرد نماز خوان نمازش مورد قبول درگاه خداوند قرار گیرد هرچند گناه کار باشد مابقی اعمال نیک وی نیز قبول می شود .

ادامه مطلب...

چگونه قبولی تمام کارها مشروط به قبولی یک عمل همچون نماز است؟
به سوالی که مطرح نموده اید از دو منظر می توان پاسخ داد :
اول : نماز مقبول، شرایطى دارد؛ از جمله شرایط ولایی ، اقتصادی ، اجتماعی ، خانوادگی و ... که همگی بیانگر آن است که این عمل عبادی به عنوان ستون دین با تمام زندگى انسان و اعمال عبادی دیگر او مرتبط است؛ یعنى، شاخصى است که مى‏توان مطلوب بودن و الهى بودن یک زندگى را با آن سنجید.بگونه ای که اگر نماز با تمامی شرایط اقامه گردد نشان دهنده رعایت این شرایط توسط فرد در تمامی جوانب زندگی و اعمال عبادی او می باشد و اگر این شرایط برای نماز – به عنوان ستون دین - رعایت نگردد نشان دهنده عدم رعایت این شرایط در دیگر اعمال عبادی نیز می باشد .

ادامه مطلب...

افرادی که از روی تنبلی نماز صبح خود را قضا می نمایند در صورت خواندن قضا به چه عذابی گرفتار می شوند؟
در روایات متعددی به سرنوشت نافرجام کسانی که نسبت به نماز اهمیت نمی دهند پرداخته شده است کسانی که برایشان تفاوتی نمی کند که نمازشان در وقت خودش خوانده می شود یا نه , یا اینکه هرگاه میلشان کشید می خوانند و هرگاه دلشان نخواست ترک می کنند . از جمله روایتی که از حضرت فاطمه زهرا (س ) نقل شده که ایشان از پدر بزرگوارشان پرسیدند : پدر جان ، ! زنان و مردانی که نسبت به نماز بی اعتنا هستند و نماز را سبک می شمارند، چه عواقبی را در پیش دارند؟ رسول خدا (ص ) فرمود: ای فاطمه جان !هر کس ‍ از مردان و زنان نمازش را سبک بشمارد خداوند او را به پانزده بلا مبتلا می سازد: شش مورد در دنیا، سه مورد در وقت مرگ ، و سه مورد آنها در قبر و سه مورد در قیامت زمانی که از قبر خارج شود:

ادامه مطلب...

چه ارتباطی بین نماز و نظم درزندگی وجود دارد؟
عنوان مقدمه باید عرض کنیم :
خداوند متعال تمام آفرینش را براساس نظم استوار نموده است و در دستگاه خلقت، هر پدیده ای جای خاصی دارد و مأموریت و کار ویژه ای به عهده دارد. کرات آسمانی در مدار معیّنی حرکت می کنند، فصول سال و گذشت شب و روز نظم خاصی دارد و خلقت اشیا از اندازه، حدّ و میزان خاصی برخوردار است. خدای تعالی می فرماید: «إِنَّا کُلَّ شَیْ‏ءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ»( قمر، آیه 49) ما هر چیزی را به اندازه (و روی حساب) آفریدیم.
درقرآن کریم نیز بخش عظیمی از دستورات و سفارشات در راستای تنظیم اندیشه و اعمال انسان است. امیرمؤمنان ـ علیه السلام ـ می فرماید: « أَلَا إِنَّ فِیهِ عِلْمَ مَا یَأْتِی وَ الْحَدِیثَ عَنِ الْمَاضِی وَ دَوَاءَ دَائِکُمْ وَ نَظْمَ مَا بَیْنَکُم‏ » ؛ « آگاه باشید که آگاهی از آینده، خبر از گذشته، داروی درد (نادانی و گمراهی) و نظم و ترتیب زندگی روزمرّه شما در قرآن (آمده) است. »

ادامه مطلب...

آثار و برکات نماز چیست؟
نماز در ابعاد مختلف دنیوی ، اخروی ، روحی ، جسمی ، فردی ، اجتماعی ، سیاسی ، تربیتی ، اخلاقی ، فرهنگی و ... دارای آثار و برکات متعددی می باشد که بیان تفصیلی هر یک از این موارد در این نوشتار نمی گنجد .
اما بطور اجمال برکات نماز در هر یک از این ابعاد از قرار ذیل می باشد :
الف - آثار و برکات اخروی نماز
روایات متعددی در خصوص برکات اخروی نماز ذکر گردیده از جمله در روایتی پیامبر خدا ( صل الله علیه و آله ) آثار اخروی نماز را چنین برشمرده است : « نماز ... موجب اجابت اعمال دعا وپذیرش اعمال ومیانجی میان نمازگزار و فرشته مرگ ، چراغ روشن کننده قبر ، بستری زیر پهلو های میت پاسخی برای پرسشهای نکیر ومنکر ، همدم در شادی وگرفتاری و باران رحمتی بر گور است تا روز رستاخیز ،نماز توشه مؤمنان در سفر دنیا به آخرت است ،نماز گزار را نزد فرشته مرگ شفاعت می کند ، سبب گذشتن وعبور کردن از پل صراط است ، کلیدی برای بهشت ومهریه حوریان بهشتی است. » (جامع الأخبار، ص 72) (1) 

ادامه مطلب...