چه کارکنم که با شادی دیگران شاد و با ناراحتیشان نارحت شوم؟

در پاسخ به سؤالتان باید بگوئیم که اگر کسی می خواهد با شادی دیگران شاد و با ناراحتی آنها ناراحت شود اولا : باید از برخی صفات اخلاقی که مانع از پدیدار شدن چنین ویژگی در انسان می شود دوری بجوید ثانیا : برخی از صفات پسندیده ای که انسان را در این مسیر یاری می نماید را در خود بارور کند .
این دو گروه از صفات به شرح ذیل می باشد .
الف : صفات اخلاقی که مانع از این می شوند تا انسان در شادی دیگران شاد و در ناراحتی آنها ناراحت باشد .
1- تکبر تکبر عبارت است از حالتى که آدمى خود را بالاتر از دیگرى ببیند و اعتقاد برترى خود را بر دیگران داشته باشد. از ویژگی های انسان متکبر آن است که خود را برتر از دیگران دانسته و غیر از خود را حقیر می شمارد . قطعا وجود چنین صفتی در انسان این اجازه را به او نمی دهد تا شادی کسانیکه آنها را حقیر و پست می داند شاد شده و با ناراحتی آنها ناراحت گردد خداوند متعال نیز اینگونه افراد را مورد نکوهش قرار داده و مى‏فرماید:«انَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْتَکْبِرینَ» (نحل: 23)یعنى: «به درستى که خدا دوست ندارد تکبر کنندگان را». (برداشت آزاد از معراج‏السعادة ج : 2 ص : 287)
2- حسد افراد حسود علاوه بر این که با خوشحالی دیگران (بدلیل داشتن نعمتی که خداوند به آنها ارزانی داشته ) خوشحال نمی گردند بلکه از اینکه خداوند این نعمت را به آنها داده ناراحتند و اگر روزی ببینند صاحب این نعمت دچار گرفتاری و ناراحتی شده خوشحال نیز می شوند . امام صادق علیه السلام مى‏فرماید: خداى تعالى به موسى علیه السّلام فرمود: اى پسر عمران به خاطر آنچه از فضل و کرم خود به مردم عطا کرده‏ام به آنها حسد نورز، به آن نعمتها چشم مدوز و دلت دنبال آنها نباشد، زیرا حسود، از نعمتهاى من خشمگین است، مى‏خواهد از قسمتى که من بین بندگانم انجام داده‏ام جلوگیرى کند، و کسى که چنین باشد نه من از او هستم و نه او از من است. (ترجمه‏اخلاق ص : 255) لذا اگر کسی دوست دارد با شادی دیگران شاد و با ناراحتی آنها ناراحت گردد باید از این صفت دوری گزیند .
3- مال دوستی مانع از آن می شود که انسان نسبت به کسانیکه در فقر گرفتاری و با ناراحتی تمام زندگی می کنند احساس همدردی نموده بگونه ایکه حاضر شود خود را در ناراحتی آنها شریک کرده و برای رفع ناراحتی آنها مقداری از مال و دارایی خود را به آنها بدهد ( حال چه به عنوان یک وظیفه دینی همچون زکات و صدقه و چه به عنوان اقدامی انسان دوستانه )
4- طمع کسیکه به مال مردم چشم طمع داشته باشد به هیچ عنوان نمی تواند با خوشحالی آنها خوشحال باشد بلکه دائما منتظر فرصتی است تا دارایی دیگران را بدست آورد ولو اینکه به ناراحتی آنها منجر شود لذا کسیکه طمع ورزی می کند علاوه براینکه با خوشحالی دیگران خوشحال نیست حتی با ناراحتی دیگران نیز خوشحال می گردد .
5- بخل از دیگر صفاتی که مانع چنین ویژگی در انسان می شود صفت بخل است . چراکه انسان بخیل به هنگامیکه باید مال خود را برای شاد نمودن دیگران و رفع چهره غم از دیگران بذل نماید از این امر خود داری می کند و در واقع عملا نمی تواند با دیگران همدلی و همدردی کند و در خوشحالی دیگران شریک و با ناراحتی دیگران ناراحت باشد .
6- برتری طلبی ، حب جاه و مقام کسیکه دارای چنین صفتی است اولا از اینکه دیگرانی به مقامی رسیده اند ( بجای اینکه با خوشحالی آنها خوشحال باشد ) همواره ناراحت است که چرا دیگران به چنین مقامی رسیده اند و او این مقام را ندارد. ثانیا : انسان با وجود چنین صفتی ، برای دست یابی به مقام و جایگاهی که برای خود در نظر گرفته حاضر است حقوق دیگران را به راحتی پایمال نماید تا هر چه سریعتر به خواسته خود برسد و به عبارت دیگر در زمانیکه دیگران از پایمال شدن حقوقشان ناراحتند این فرد خوشحال می باشد . بنابراین کسیکه دوست دارد در شادی دیگران شریک بوده و در ناراحتی آنها ناراحت باشد باید روحیه جاه طلبی را کنار بگذارد .
7- دوری از عجب و خودبینى: عجب این است که آدمى به جهت کمالى که در خود مى‏بیند خود را بزرگ شمارد، خواه آن کمال را داشته باشد و خواه نداشته باشد، و خواه آن صفت در واقع کمال باشد یا نباشد. لذا کسیکه دارای عجب و خود بینی است فقط خود را می بیند نه دیگران را و چنین شخصی نمی تواند با شادی دیگران شاد و با ناراحتی آنها ناراحت شود .
8- فخر فروشی: فخر فروشی شعبه ای از خودخواهی است.کسیکه دارای فخر فروشی و مباهات به دیگران است بطور طبیعی نمی تواند با خوشحالی دیگران خوشحال و با ناراحتی آنها ناراحت باشد چرا که چه بسا خوشحالی دیگران با اموریکه این فرد به آنها مباهات می کند تناقض داشته باشد. به عنوان نمونه کسیکه همواره به مدرک لیسانس خود مباهات و فخر فروشی می کند ، نمی تواند از اخذ مدرک فوق لیسانس توسط دوست یا فامیلش خوشحال شود چراکه مدرک دوستش تمامی آنچه که او بدان افتخار می کرد را تحت الشعاع قرار می دهد .
ب : صفاتی که انسان را یاری می نماید تا در شادی دیگران شاد و در نارحتی آنها ناراحت باشد .
1- ایمان بالاترین صفتی که کمک می کند تا انسان بوسیله آن در شادی دیگران شاد و در ناراحتی آنها ناراحت باشد این است که در مسیر ایمان رفتار نموده و در ضمره مؤمنین قرار بگیرد پیامبر گرامی اسلام در این خصوص می فرماید : « مَثَلُ الْمُؤْمِنِ فِی تَوَادِّهِمْ وَ تَرَاحُمِهِمْ کَمَثَلِ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَکَى بَعْضُهُ تَدَاعَى سَائِرُهُ بِالسَّهَرِ وَ الْحُمَّى‏ . نمونه مؤمنان در مهرورزى و دلسوزى به هم ، چون یک تن است که اگر قسمتی از آن بیمار شود همه آن دچار بیخوابى و تب گردد. ». (بحار الأنوار ج‏58 ص 150 )
2- خیرخواهی از دیگر صفات پسندیده ای که کمک می کند تا انسان در این زمینه موفق باشد این است که خیر خواه دیگران باشد و بالاترین مرتبه خیر خواهی این است که انسان هر آنچه برای خود می خواهد برای دیگران هم بخواهد و هر آنچه که برای خود نمی پسندد برای دیگران هم نپسندد . در اینصورت انسان به راحتی با شادی دیگران شاد و با ناراحتی آنها ناراحت می شود چراکه دیگران را به جای خود قرار داده و همان احساس دیگران را برای خود متصور می شود .
3- نوع دوستی یا همان دوست داشتن مردم و بندگان خدای که ریشه در نگاه توحیدی اسلام دارد. انسان موحد تمامی انسان ها را همچون خود بندگان یک خداوند می داند و تمایزی از این جهت میانشان قایل نیست. این اندیشه باعث می شود که با نگاه مهربانانه به ایشان بنگرد و با آنها همدلی و همدردی نماید.
به گفته سعدی :
بنی آدم اعضای یکدیگرند - که در آفرینش ز یک گوهرند.
چو عضوی به درد آورد روزگار - دگر عضوها را نماند قرار.
توکز محنت دیگران بی غمی – نشاید که نامت نهند آدمی.
خداوند متعال یکی از ویژگی های پیامبر اکرم را اینگونه بیان می کند که به هنگام ناراحتی دیگران ناراحت می شود و علت آن را نیز نوع دوستی آنحضرت مطرح می نماید . لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیمٌ (التوبة : 128) به یقین، رسولى از خود شما بسویتان آمد که رنجهاى شما بر او سخت است؛ و اصرار بر هدایت شما دارد؛ و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است! لذا اگر انسان همه افراد را همچون اعضای یک بدن دانسته و آنها را دوست بدارد مسلما با شادی آنها شاد و با ناراحتی آنها ناراحت می گردد
4- تعاون و همیاری در کارها از دیگر ویژگی هایی که کمک می کند تا انسان با خوشحالی دیگران خوشحال و با ناراحتی آنها ناراحت باشد این است که با دیگران تعاون و همیاری داشته و در این تعاون و همیاری از مشکلات دیگران آگاهی پیدا کند که بطور طبیعی نتیجه دلخواه شما را بدنبال خواهد داشت .
5- حسن معاشرت و انس الفت با دیگران دارا بودن روحیه جمعی و حسن معاشرت با دیگران یکی دیگر از ویژگی هایی می باشد که به انسان کمک می کند تا با درک صحیح از زندگی دیگران با خوشحالی آنها خوشحال و با ناراحتی آنها ناراحت گردد . لذا در اسلام تاکید فراوانی بر حسن معاشرت با همسایگان , صله رحم و رفت و آمد با برادران دینی و جویا شدن احوال ایشان گردیده است . با آرزوی موفقیت روز افزون شما