سوال بنده از حضرتعالی این است که با توجه به فن‏آوری نوین عصر حاضر بفرمائید چه راههای در کنترل نگاه وجود دارد و چگونه می توان از اثرات تخریبی که در پی نگاه حرام دامن گیر جوانان می شود، مصون بود؟

در این زمینه مهمترین نکته ای که وجود دارد آن است که بدانیم شخصیت و محتوای انسان تحت تاثیر داده های فرهنگی مانند دیدنی ها، شنیدنی ها، خواندنی ها و اندیشه ورزی ها و واردات مادی مانند خوردنی ها و نوشیدنی ها شکل می گیرد و هر کسی محصول واردات فرهنگی و تغذیه ای به درون خود است. اگر این واردات که همان تغذیه روح و جسم هستند، پاک و سالم و قوی باشند، انسان دارای جسم و روحی سالم و نورانی و قوی خواهد بود و در غیر این صورت بیمار و رنجور و ضعیف می شود.

اگر ما این مورد را به جوانان بفهمانیم و آنها باور کنند که این چنین ساخته می شوند و قدرت و عظمت انسان در گرو کنترل و انتخاب های او است و در آخرت هم همین داده ها و واردات ظهور خواهند کرد و عاقبت و سعادت انسان در گرو مراقبت از خود است، بهتر خود را حفظ خواهند کرد.

البته قبول داریم که در عصر حاضر و توسعه فن آوری های نوین ارتباطی، حفاظت از خود معنوی و روحانی انسان کار دشواری شده است، ولی باید دانست مبارزه با این پدیده راهکار واقعی جز تقویت بینش دینی و معنویت ندارد. به عبارت دیگر تنها با تقویت علم، ایمان، تقوا و معنویت این کار شدنی خواهد بود. دانشمندان و اهل تقوا و معنویت کمتر در معرض آسیب های اینچنین هستند.
در مورد نگاه به نامحرم توجهتان را به مطالب زیر جلب می نماییم:
کنترل چشم تابعى از روح تقواست که اگر در آدمى پدیدار شد به تبع آن کنترل چشم نیز به دنبال آن خواهد آمد. راهى که صددرصد گناه نکردن در تمام زندگى را تضمین کند براى افراد عادى بشر چیز سهلى نیست؛ زیرا انسان موجودى مختار و داراى تمایلات گوناگون است. ولی با عزمى آهنین و مبارزه‏اى دائمى و تدریجى با نفس مى‏توان به چنین جایگاه رفیعى دست یافت.

موارد زیر در این زمینه بسیار سودمند است، ولى هیچ یک را تضمین قطعى نمى‏توان به حساب آورد. بلکه تضمین نهایى، در نفس و عزم راسخ خود انسان است:
1) مطالعه پیوسته در عوالم پس از مرگ و احوال برزخ و قیامت و جدیت در ترس از عوالم پس از مرگ.
2) مطالعه پیرامون عواقب وخیم گناهان.
3) ارتباط پیوسته و قلبى با خداوند، خواندن قرآن، دعاها، نماز شب و ... ولیکن با توجه و حال.
4) داشتن حالت انابه، خضوع، و تضرع دائمى، توبه و استغفار.
5) دورى از عواملى که انسان را به گناه متمایل مى‏سازد؛ مانند محیط هاى آلوده به گناه.
6) از بین بردن زمینه‏هاى گناه؛ مثلاً کسى که انحرافات جنسى دارد باید هرچه سریع‏تر ازدواج کند.
7) نشست و برخاست با انسان‏هاى مؤمن و خداترس واقعى.
8) جدیت در مبارزه با خواهش‏هاى نفسانى.
9) توجه به عواقب نگاه به نامحرم.
10) در برخورد با نامحرم سعی کنید به حداقل ارتباط اکتفا کنید. سخن کوتاه بگویید و از اطاله کلام با آنها خودداری کنید.
11) هنگام صحبت کردن به صورت آنها نگاه نکنید و به طور کلی نگاه خود را فرو بیندازید چنانچه قرآن می فرماید: «قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم؛ به مؤمنان بگو چشمان خود را فرو بندند و پایین بیندازند» همین دستورالعمل را برای زنان نیز دارد «قل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن».
12) از قرار گرفتن با نامحرم در یک محیط خلوت که فردثالثی نیست خودداری کنید.
13) آیات و روایاتی که شما را از نگاه به نامحرم توصیه می کند در مقابل چشمان خود و جلوی چشم خود نصب کنید.
14) جملات مربوط به گناه و پیامدهای گناه را جلوی خود نصب کنید و هر از چند گاهی آن جملات را تغییر دهید و جملات جدیدتر با الفاظ دیگری را جایگزین کنید و سعی کنید این جملات را هر روز چند بار بخوانید.
بهترین راه منصرف کردن نگاه و دید و یا بازداشتن نگاه از تیزى و خیره نمودن است. حضرت على(ع) فرمود: «کسى که چشم خود را پایین اندازد، دلش آسوده گردد، تأسف کمتر خورد و از نابودى در امان ماند»، (غرر الحکم، ص 9122 - 9125).
هم‏چنین مى‏فرماید: «هر که نگاه‏هایش پاک باشد، اوصافش نیکو شود»؛ «کسى که عنان چشم خود را رها کند، زندگى‏اش را به زحمت مى‏اندازد»؛ «کسى که نگاه‏هایش پیاپى باشد، حسرت‏هایش دائمى و پیاپى خواهد بود»، (تحف‏العقول، ص 97)
و نیز فرمود: «بسا هوسى از نیم نگاهى حاصل است»، (بحارالانوار، ج 71، ص 293).
در قرآن کریم آمده است: «اى پیامبر! به مؤمنان و مؤمنات بگو که در مقابل نامحرم چشم‏هاى خود را بپوشانند و نگاه خیره نکنند»، (نور، آیات 31 - 30). «قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم ذلک ازکی ان الله خبیر بما یصنعون» و آیه 31 از همین سوره مبارکه است: «و قل للمؤمنان یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهن و...».

15) تقویت اراده و استفاده از یک برنامه اخلاقی محاسبه نفس (تشویق و تنبیه) خواهد توانست به تدریج به کنترل دقیق و کامل چشم بیانجامد بنابراین توصیه می شود هر روز صبح با خود عهد کنید امروز به نامحرم نگاه نمی کنم ولی اگر نگاه شهوت آلود کردم خود را جریمه خواهم کرد. در طی روز نیز مراقب همین عهد خود با خود باشید. در پایان روز نیز به محاسبه رفتار و نگاه های خود بپردازید، اگر موفق بودید خود را تشویق کنید و شکر خدا کنید و اگر در مواردی مرتکب خلاف شدید از خداوند عذرخواهی کنید و برنامه تنبیهی تان را به اجرا گذارید. این برنامه عملی را هر روز پیاده کنید و پیگیری کنید. مطمئن باشید به تدریج خواهید توانست چشم تان را کنترل کرده و موارد خطا را کاهش دهید.
البته ناگفته نماند کنترل چشم از نگاه حرام کاری است مشکل ولی ممکن و شدنی. این کار نیز مثل هر کار دشوار دیگری با تمرین و جدیت و مراقبت و اراده قوی آسان و راحت می شود چون: کار نیکو کردن از پر کردن است.
بزرگان پس از سال ها کوشش و تربیت و ریاضت علمی و عملی از جوانی و ارتباط با بزرگان اهل کمال و انس با اهل معرفت و پیمودن فراز و نشیب های فراوان به این مرحله از تسلط بر نفس و کنترل قوا و اعضا و خواهش ها رسیده اند که می توانند نگاهی عاری از گناه و حرمت داشته باشند. این کاری نیست که بدون آگاهی های نظری و علمی و بدون تکرار و تمرین و افتادن و برخاستن ممکن و عملی باشد. اگر انسان از نظر علمی و بینش به خوبی درک کند که عالم محضر خداوند است و باور کند هیچ امری از ما و اعمال و حرکات ما از دید الهی پنهان نیست و این مطلب را بارها و بارها به خود بفهماند و به نفسش تلقین کند تا به مرحله لمس و احساس و باور قلبی برسد. ترک خلاف و عملی که موجب ناخشنودی خداوند است کاری ممکن و شدنی می باشد.
پیامبر بزرگ اسلام(ص) در حدیثی می فرماید: «یابن آدم... و ان نازعک بصرک الی بعض ما حرمت علیک فقد اعنتک علیه بطبقتین فاطبق؛ فرزند آدم!... اگر چشمت بخواهد تو را به نگاه حرام بکشاند من دو پلک در اختیار تو قرار داده ام، پس آنها را فرو بند» V}(تکالیف گوش و چشم و زبان، یوسف صدیق عریانی). {V
و نیز پیامبر(ع) می فرماید: «هر چشمی در روز قیامت گریان است، مگر سه چشم؛ چشمی که از خوف خداوند بگرید و چشمی که از محارم الهی بسته گردد و چشمی که در راه خدا بیدار بماند».
حضرت صادق(ع) در حدیثی نورانی می فرماید: «النظر سهم من سهام ابلیس مسموم من ترکها لله عزوجل لا لغیره اعقبه امنا و ایمانا یجد طعمه؛ نگاه ناروا تیری مسموم از تیرهای شیطان است. هر کس آن را تنها به خاطر خدا ترک کند، خداوند آرامش و ایمانی به او می دهد که طعم گوارای آن را در خود می یابد» V} (همان).{V
امیر مؤمنان(ع) می فرماید: «هر کس چشمش را آزاد بگذارد، حسرتش زیاد می گردد» V} (بحارالانوار، ج 14، ص 38).{V
با سلاح مراقبه و مواظبت و آمادگی درونی و نفسانی و توکل بر خداوند و سپردن دل و روح خود به خداوند از دستبرد شیطان می توان محفوظ ماند. علاوه بر این اگر انسان با وجود مواظبت و پاسداری از دل و چشمش گاهی فریب خورد و نگاهی نا به جا انداخت، می تواند با توبه فوری، این خطا را جبران کند و اثر سوء آن را از جان و روحش پاک کند و هر چند این افتادن و برخاستن و خطا کردن و توبه نمودن نیز تکرار شود از پای نیفتد و نهراسد تا به درجه ای برسد که احساس کند مالک و اختیار دار نفس و اعضا و چشم خود شده و می تواند به راحتی از دیدن ناروا ،چشم فرو بندد.
مهم این است که نگاه حرام به صورت عادت در نیاید و قبح آن شکسته نگردد، یعنی باید هوشیار باشد و از دل و چشم خود نگهبانی دهد و اگر گرفتار خطا شد با سلاح توبه دشمن را ناکارا کند. چون اگر چشم رها و آزاد گردد و به هر صورت و هر منظره ای نگاه کند، این کار عادت و ملکه انسان می شود و در روایتی از امام عسکری(ع) آمده است: برگرداندن صاحب عادت از عادتش مانند معجزه است V} (بحار، ج 14، ص 38).{V
اگر انسان به خوبی بفهمد که بسیاری از آلودگی ها و انحرافات از یک نگاه ناروا که نگاه های بعدی را به دنبال داشته و استغفار و توبه ای همراه آن نبوده، سرچشمه گرفته، همین فکر در عاقبت شوم آن عامل کنترل بسیار مهمی است که انسان بیدار و مؤمن و هوشیار را کنترل و حفظ می کند.
ع).
برای آگاهی بیشتر رک:
- مسئله حجاب، بخش پنجم، حجاب اسلامی
- تفسیر نمونه، ج 14، تفسیر آیات 30 و 31 سوره مبارکه نور

نسبت به یکی از دوستانم که فردی بسیار باتقوی و پاک است حساس شده ام، چه کارکنم تا این حساسیت از بین برود؟ بعضی مواقع تصمیم می گیرم که رابطه ام را نسبت به او کم کنم که این کار صددرصد به ضررم خواهد بود، خواهشمندم راهنماییم کنید!

این مقدار که پایبند و وفادار به دوستان خوبتان هستید نشان از طینت پاک و خوب شما دارد و امیدواریم که همواره خوب باشید و به سوی خوبی ها حرکت کنید.
ارتباطات دوستانه و روابط بی شائبه و بی غل و غش انسانی، موهبتی است خدادادی است که در حفظ و استحکام آن باید کوشید. در مورد سوال شما نکاتی را بیان می کنیم:
1. این را هر انسانی باید بداند و بپذیرد که افراد با یکدیگر از جهت روحی و روانی، فرهنگی و رفتاری متفاوت هستند. شما اگر به اطراف خود یک نگاه گذارا بیندازید می بینید که فرزندان یک خانواده که از یک پدر و مادر هستند با یکدیگر از جهت خلق و خو متفاوت می باشند و این یک امر طبیعی است تا چه برسد به دوستی که از یک خانواده ی دیگری می باشد و دارای روحیات، تربیت ها و نگرش های خاصی هست. پذیرش و درک این مطلب در زندگانی آینده ی شما نیز که قرار است شریک زندگی انتخاب کنید نیز بسیار اهمیت دارد و بیشتر اختلافات، طلاق ها و ناراحتی ها از توجه نکردن به این مسئله ناشی می شود.
روایاتی که از اولیاء دین در مورد مدارا با افراد بیان شده به همین امر اشاره دارد:
پیامبر اکرم – صل الله علیه واله و سلم – می فرماید: مدارا کردن با مردم نصف ایمان است و نرمی و مهربانی کردن با آنان نصف زندگی است.
امام علی – علیه السلام – می فرماید: سلامت دین و دنیا، در مدارا کردن با مردم است.
این روایات با این نکات دقیق جز از زبان معصومین نمی تواند بیان شود. اگر مدارا با مردم نباشد کسی نمی تواند با دیگران رفت و آمد و رفاقت کند، زیرا کارهای دیگران در بعضی مواقع با ساختارهای ذهنی ما جور در نمی آید و با این اختلافات فکری و رفتاری باید با همگان قطع ارتباط کرد، آیا این کار امکان پذیر و معقول است؟!
2. اگر بپذیریم که ما هم دارای رفتار و اعمال نادرستی هستیم، می توانیم دیگران را تا حد زیادی درک کنیم و را بطه ی خوبی با آنها بر قرار کنیم، اصلاً ما در این دنیا آمده ایم که این رفتار و کردارهای نامطلوب مان را اصلاح کنیم. آیا تا به حال فکر کرده ایم که ما چه کارهای نادرستی نسبت به دوستان خود کرده ایم و آنها چگونه با ما رفتار کرده اند؟
3. خود شما به خوبی به این مطلب اشاره کرده اید که قطع دوستی و یا حتی کم کردن رابطه ی شما با این دوست برای شما ضرر آفرین است، زیرا این کار شما باعث می شود یک دوست خوب که بر روی شما می تواند اثرات مثبتی بگذارد را از خود دور کرده اید و این به ضرر شما است، زیرا باعث می شود که از کمال و رشد مطلوب تر و سریع تر خود را محروم کنید. آیا دوست دیگری انتخاب کنید هیچ ایرادی او ندارد؟ و محسنات و ویژگی های این دوست خوب شما را دارد؟! مرور خوبی ها و خصلت های خوب رفیق شما در پیوند و استحکام دوستی شما موثر است.
4. فکر کنید که از چه کارهای این دوست خوبتان دچار حساسیت شده اید، این موارد را در برگه ای یاداشت کنید و روی آن تأمل کنید که این حساسیت و مشکل منشأ آن به خاطر روحیه و حساسیت های خود شما است؟ و یا کارهای دوستتان دچار کاستی های است؟ بعد از شناسائی علت در رفع آن اقدام کنید، مثلاً اگر اشکال از خود شما است به نکاتی که در شماره های بالا ذکر شد، فکر کنید و آنها را با خود مرور کنید و سعی کنید از حساسیت های خود بکاهید و یا اگر مسائل رخ داده از ناحیه ی ایشان است با دادن یک هدیه ی کوچک و یا در یک موقعیت مناسب می توانید مطلب را با او در میان بگذارید و قبل از آن به ایشان بگوئید که او را دوست می دارید و محسناتش را باز گو کنید و بعد بیان کنید برای استحکام دوستی مان این را با شما در میان گذاشته ام و با هم برای رفع آن اقدام کنید. بر روی این روایات گرانقدر فکر کنید و بر روی آثار و نتایج آنها تأمل کنید.
امام علی – علیه السلام – می فرماید: رفیق را رفیق گفته اند، چون در سامان دادن دینت تو را همراهی می کند. پس، هر که در سامان دادن دینت، تو را یاری کرد، او رفیقی شفیق است.
امام علی – علیه السلام – می فرماید: همنشینی با بدان، بدی می آورد، همچون باد که هر گاه بر بوی بد بگذرد، بوی بد با خود می آورد.
امام علی – علیه السلام – فرمودند: دوری کن از خود پسندی و بدخویی و بی صبری؛ زیرا با وجود این سه خصلت، دوستی برای تو باقی نمی ماند و مردم همواره از تو کناره می گیرند.
امام صادق – علیه السلام- می فرماید: باریک بینی و موشکافی ( نسبت به دوستان ) مایه ی جدایی است، و خرده گیری، مایه ی دشمنی.
در پایان یاد آور می شویم که: دوستی با این دوست خوب و پاک را غنیمت شمارید و او را آن طور که هست بپذیرید و بدانید همگان یک طور نیستند و همه ی ما دارای ضعف ها و قوت هایی هستیم. امیدواریم همواره برای یکدیگر دوستان خوب باشید.

برای آگاهی بیشتر لطفا منابع زیر را مطالعه بفرمایید:
- دوستی در قرآن و حدیث، نوشته آقای ری شهری، ناشر دارالحدیث.
- رفاقت و دوستی از دیدگاه قرآن و روایات، محمد بیستونی وهمکاران ، نشر بیان جوان،1387.

از شما می خواستم بپرسم که آیا رابطه ای بین صله ارحام و کاهش اضطراب وجود دارد؟

در پاسخ به چند نکته توجه نمایید :
1- بی شک همه تعالیم و دستورات دین مبین به طور مستقیم و یا غیر مستقیم در جهت تامین سعادت و آرامش روحی و روانی انسان است و صله رحم نیز از این قاعده مستثنی نیست.
2- بسیاری از اضطراب ها و ناراحتی های انسان نتیجه خلا ها وکمبود های عاطفی و احساس تنهایی و نداشتن رابطه با دیگران است که این نا هنجاری ها با عمل به دستور صله رحم و ایجاد ارتباط با اقوام و خویشاوندان بر طرف و یا تقلیل می یابد و ثمره آن حاکم شدن آرامش بر وجود انسان و رفع و یا کاهش اضطراب روحی است .
3- صله رحم پایه دوستی و ارتباط را میان اقوام تحکیم می بخشد و کدورت ها و خصومت ها را بر طرف می سازد و عطر محبت و صمیمیت و صفا را در میان آنها پراکنده می سازد و این خود زمینه ساز آرامش و راحتی روح و روان است .
4- در روایات فراوانی تاکید شده که طول عمر یکی از نتایج صله رحم است و از جمله عوامل دخیل در داشتن عمر طولانی آرامش روانی و دور بودن از اضطراب روحی است . به عبارت دیگر از این روایات می توان استفاده کرد که صله رحم در ایجاد آرامش روانی و رفع اضطراب نقشی کلیدی و عمیق دارد .

نمی خواهم دروغ گو باشم اما بعضی وقت ها دچار می شوم کمکم کنید؟
دروغ و واژه های معادل آن در زبان عربی , از قبیل کذب , افتراء , افک , به معنای خبر مخالف با واقع به کار می روند. دروغ در اصطلاح دانشمندان اخلاق و فقیهان و نزد عرف نیز به همین معناست. راستی و صدق نیز که نقطه ی مقابل دروغ است به خبر مطابق با واقع تعریف شده است.
انسان از اینکه به او دروغ گفته شود, نا خشنود می شود و احساس بیزاری می کند و این بهترین گواه بر آن است که سرشت پاک بشری از این عمل, تنفر داشته, از آن می پرهیزد. طبیعت و فطرت انسانی با دروغ نا سازگار بوده, در برابر این عمل, نوعی مقاومت و باز دارندگی از خود نشان می دهد که از آن با عنوان قبح عقلی یاد می شود. (1)
از دیدگاه شرع نیز احادیث فراوانی در زمینه ی قبح دروغ وارد شده است که تفکر و تأمل در این احادیث موجبات دوری انسان از این صفت زشت - که مخرب دنیا و آخرت می باشد - رافراهم می کند.
در تفسیر شریف نمونه, ضمن بیان مقدماتی در خصوص دروغ, اینگونه آمده:
اصولا ً در تعلیمات اسلام به مسأله ی راستگویی و مبارزه با کذب و دروغ فوق العاده اهمیت داده شده است که نمونه های آنرا به طور فشرده و فهرست وار ذیلا ً ملاحظه می کنید:
1 – راستگویی و اداء امانت دو نشانه ی بارز ایمان و شخصیت انسان است, حتی دلالت این دو برایمان از نماز هم برتر و بیشتر است.
امام صادق ( علیه السلام ) می فرماید: نگاه به رکوع و سجود طولانی افراد نکنید, چرا که ممکن است عادت آنها شده باشد, به طوری که اگر آنرا ترک کنند ناراحت شوند؛ ولی نگاه به راستگویی و امانت آنها کنید.
ذکر این دو با هم ( راستگویی و امانت ) به خاطر این است که ریشه ی مشترکی دارند؛ زیرا راستگویی چیزی جز امانت در سخن نیست, و امانت همان راستی در عمل است.
2 – دروغ سرچشمه ی همه ی گناهان
در روایات اسلامی دروغ به عنوان کلید گناهان شمرده شده است. علی ( علیه السلام ) می فرماید: الصدق یهدی الی البر و البر یهدی الی الجنة راستگویی دعوت به نیکوکاری می کند و نیکوکاری دعوت به بهشت.
در حدیثی از امام باقر ( علیه السلام ) می خوانیم: ان الله عز و جل جعل للشر اقفالا ً و جعل مفاتیح تلک الاقفال الشراب و الکذب شر من الشراب خداوند متعال برای شر و بدی, قفل هایی قرار داده و کلید آن قفلها شراب است (چرا که مانع اصلی زشتی ها و بدیها عقل است و مشروبات الکلی عقل را از کار می اندازد) سپس اضافه فرمود: دروغ از شراب هم بدتر است.
امام عسگری ( علیه السلام ) می فرماید: جعلت الخبائث کلها فی بیت و جعل مفتاحها الکذب تمام پلیدیها در اطاقی قرار داده شده, و کلید آن دروغ است.
رابطه ی دروغ و گناهان دیگر از این نظر است که انسان گناهکار, هرگز نمی تواند راستگو باشد. چرا که راستگویی موجب رسوائی او است و برای پوشاندن آثار گناه, معمولا ً باید متوسل به دروغ شود. و بعبارت دیگر, دروغ انسان را در مقابل گناه آزاد می کند, و راستگویی محدود .....
شخصی به حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسید, عرض کرد: نماز می خوانم و عمل منافی عفت انجام می دهم, دروغ هم می گویم! کدام را اول ترک گویم؟ ! پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: دروغ. او در محضر پیامبر (صلی الله علیه و آله) تعهد کرد که هرگز دروغ نگوید. هنگامی که خارج شد, وسوسه های شیطانی برای عمل منافی عفت در دل او پیدا شد, اما بلافاصله در این فکر فرو رفت, که اگر فردا پیامبر (صلی الله علیه و آله) از او در این باره سؤال کند چه بگوید؟ بگوید چنین عملی را مرتکب نشده است؟ اینکه دروغ است و اگر راست بگوید حد بر او جاری می شود؛ و همین گونه در رابطه با سایر کارهای خلاف این طرز فکر و سپس خود داری و اجتناب برای او پیدا شد و به این ترتیب ترک دروغ سرچشمه ی ترک همه ی گناهان او گردید.
3 – دروغ سرچشمه ی نفاق است
چرا که راستگویی یعنی هماهنگی زبان و دل و بنابراین دروغ ناهماهنگی این دو است؛ نفاق نیز چیزی جز تفاوت ظاهر و باطن نیست ....
4 – دروغ با ایمان سازگار نیست
در حدیثی چنین می خوانیم: از پیامبر پرسیدند آیا انسان با ایمان, ممکن است (احیانا) بخیل باشد؟ فرمود : آری. پرسیدند: آیا ممکن است کذاب و دروغگو باشد؟ فرمود: نه ! چرا که دروغ از نشانه های نفاق است و نفاق, با ایمان سازگار نیست .....
5 – دروغ نابود کننده ی سرمایه ی اطمینان است.
می دانیم که مهمترین سرمایه ی یک جامعه اعتماد متقابل و اطمینان عمومی است و مهمترین چیزی که این سرمایه را به نابودی می کشاند دروغ و خیانت و تقلب است, و یک دلیل عمده بر اهمیت فوق العاده راستگویی و ترک دروغ در تعلیمات اسلامی همین موضوع است .....
حضرت علی (علیه السلام) در کلمات قصارش می فرماید: از دوستی با دروغگو بپرهیز که او همچون سراب است, دور را در نظر تو نزدیک و نزدیک را دور می سازد. (2)
6- اصولا آدم های ضعیف به دروغ متوسل می شوند و دروغ نشانه ضعف انسان است. هیچگاه انسان قوی و صاحب اراده دروغ نمی گوید. گفتن حقیقت خود نشان از شجاعت انسان دارد. کسی که دورغ می گوید از به خطر افتادن منافعش هراس دارد و به خاطر حفظ منافع و خواسته های حقیر دنیوی خود، حقیقت را قربانی می کند.
البته بحث در خصوص دروغ و پیامدهای زشت آن بسیار گسترده است. از جمله : ضعیف ساختن مروت و جوانمردی, فراموشی, سلب توفیق, لعن خدا و فرشتگان, فقر و تنگدستی, سرزنش و پشیمانی, نابودی شرم و حیا و .... که مطالعه ی بیشتر در این مورد را به شما پرسشگر گرامی واگذار می کنیم.

اما راههای درمان دروغ:
برای درمان دروغ, بزرگان ما دو راه علمی و عملی را سفارش می کنند.
درمان از طریق علمی, با مطالعه ی آیات و احادیث وارده و کتب اخلاقی که در زمینه ی مذمت دروغ نگاشته شده, حاصل می شود. وقتی انسان به محرومیتها و خسارات ناشی از این صفت می اندیشد, می تواند با سعی و تلاش و تمرین این صفت زشت را از خود دور کند.
یاد آوری مداوم پیامدهای دروغ – محرومیت از هدایت الهی, ناتوانی از چشیدن طعم ایمان, قرار گرفتن در زمره ی کفار و منافقان, سقوط در آتش جهنم و ... – انسان دروغگو را در درمان, کمک می کند.
آیة الله مجتبی تهرانی در زمینه ی درمان عملی دروغ می فرمایند: یکی از مهمترین روشهای عملی در درمان دروغ آن است که انسان پیش از آنکه کلمه ای را بر زبان بیاورد, درباره ی درستی یا نادرستی آن بیاندیشد و به آثار و عواقب آن توجه کند .....
شیوه ی دیگر در درمان عملی دروغ آن است که از معاشرت با دوستان دروغگو بپرهیزد؛ چرا که بسیاری از زشتیها در اثر رفت و آمد و همنشینی با انسانهای ناصالح پدید می آید و به عکس, بسیاری از زیبائیهای اخلاقی هم در همنشینی با خوبان و صالحان پدیدار می شود.
پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد
سگ اصحاب کهف روزی چند پی نیکان گرفت و مردم شد (3)
راه دیگر, قرار دادن تنبیه شرعی در صورت دروغ گفتن است. برای مثال: می توانید با هر بار دروغ گفتن مبلغی را به عنوان صدقه کنار بگذارید و یا فردای آن روز را روزه بگیرید.
دعا و نیایش و زاری به درگاه الهی و توسل به حضرات معصومین, بخصوص امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) و تلاوت روزانه ی آیات قرآن کریم و تفکر در آن , بسیار مؤثر است .
بی شک اگر راهکارهای ارائه شده را بطور مداوم انجام دهید, پس از مدتی خواهید دید که بطور کلی این صفت را ترک کرده اید. انشاءالله
دوست عزیز
بدانید که هر کس با عمل خویش, چهره ی برزخی و قیامتی خود را می سازد و هر انسانی الی الابد با عمل خویش محشور است؛ پس تلاش کنیم با عمل صالح و ترک زشتیها چهره ای زیبا و نورانی برای برزخ و قیامت خود بسازیم؛ هر چند که اثرات این زیبایی را در دار دنیا نیز خواهیم چشید.
پیروز باشید.

(1) اخلاق الهی / آفات زبان / آیة الله مجتبی تهرانی
(2) تفسیر نمونه / ج 11 / ص 412 تا 415
(3) اخلاق الهی / آفات زبان / آیة الله مجتبی تهرانی